دسترسی ها

این روزها بحث استفاده از شبکه‌های اجتماعی داخلی هاتگرام و تلگرام طلایی بسیار داغ است و اظهارنظرهای مختلفی درباره آن از سوی مسئولان مختلف مطرح می‌شود اما به تازگی عنوان شده است فعال بودن این دو سرویس سبب می‌شود اطلاعات کاربران در داخل کشور نگهداری و به نوعی صرفه‌جویی ارزی برای کشور در پی داشته باشد. در همین راستا به سراغ کارشناسان امنیت و استادان دانشگاهی رفتیم و نظر آنان را در این باره جویا شدیم.

امید توکلی، طراح و راهبر امنیت راهکارهای فناوری اطلاعات و عملیات با بیان اینکه تقسیم فیلترشکن‌ها به داخلی و خارجی تعبیر صحیحی نیست، چرا که در بحث هاتگرام و تلگرام طلایی موضوع فیلترشکن ایرانی و خارجی مطرح نیست، گفت: مفهومی که در ادبیات عمومی اینترنت کشور با عنوان «فیلترشکن» از آن یاد می‌شود، در واقع به روشی متداول با نام anonymity یا ناشناسی در فضای مجازی اشاره می‌کند که طی آن با بی‌نام‌سازی و رمزنگاری اطلاعات کاربران اینترنت، حفظ حریم خصوصی و گمنامی هویت ایشان در گردش آزاد در اینترنت فراهم می‌شود. به عبارتی هر ابزاری که دسترسی کاربر را از مسیری غیرمتداول به هدف فراهم کند، عنوان فیلترشکن پیدا می‌کند ولی هاتگرام و تلگرام طلایی، مسیر دسترسی به تلگرام را تسهیل کرده‌اند. شاید در تعبیری عام بهتر باشد بگوییم این دو محصول کانال‌های مورد تأیید حاکمیت برای دسترسی به تلگرام هستند. ​امید توکلی با اشاره به اینکه مشکل اصلی حاکمیت با پلتفرم‌هایی نظیر تلگرام این است که نمی‌تواند در زمان بحران و حوادث خاص به اطلاعاتی که در این پلتفرم ذخیره شده است، دسترسی پیدا کرده و با بحران‌ها و حوادث مقابله کند، گفت: امکان دسترسی به اینترنت بدون فیلتر موضوعی است که حاکمیت در اختیار دارد و به‌طور ویژه امکان ارائه آن به برخی نهادها و افراد خاص مانند روزنامه‌ها و خبرنگاران که این روزها نیز مطرح است، وجود دارد و افراد مربوطه می‌توانند با رعایت ضوابطی خاص که حاکمیت تعیین کرده است، از اینترنت بهره‌مند شوند. وی افزود: اکنون این شائبه نیز ایجاد شده که شبکه‌های اجتماعی داخلی هاتگرام و تلگرام طلایی کانال دسترسی بدون فیلتر به پلتفرم تلگرام است ولی این کانال ارتباطی توانسته است دسترسی کاربران به پلتفرم محبوب تلگرام را با لحاظ کردن نیازمندی‌های حاکمیت فراهم کند و همین موضوع نگرانی متخصصان جامعه امنیت سایبری در خصوص استفاده بی‌رویه و نامطلوب از فیلترشکن‌های خارجی را از بین برده است. ​

ناصر مزینی استاد دانشگاه علم و صنعت نیز با بیان اینکه درباره شبکه‌های داخلی هاتگرام و تلگرام طلایی متأسفانه اخبار موثق و مستندی در دست نیست، به «ایران» گفت: درباره این دو شبکه اجتماعی دو نظر وجود دارد. اول اینکه عده‌ای این دو پیام‌رسان را به نوعی جایگزین موقت تلگرام معرفی می‌کنند تا ‌گذار از تلگرام به پیام‌رسان‌های بومی به آرامی صورت پذیرد، دوم اینکه برخی دیگر نیز اساساً آنها را پیام‌رسان ندانسته و تنها واسطی برای اتصال مجاز به همان پیام‌رسان تلگرام می‌دانند. وی افزود: اگر نظر دوم را بپذیریم در واقع بدین معنا است که به جای استفاده از فیلترشکن برای اتصال به تلگرام از ابزار واسط استفاده شده است و تلویحاً آن را فیلترشکن معنا می‌کنند در صورتی که عملکرد آن مشابه یک فیلترشکن نیست فقط درگاهی است برای اتصال به تلگرام به همراه برخی امکاناتی که فیلترینگ شده است. در هر دو صورت به نظر می‌رسد اصل تصمیم مبنای منطقی داشته و می‌تواند دوره‌ گذار به پیام‌رسان‌های داخلی را تسهیل کند و شوک‌های ناشی از قطع یکباره تلگرام را کاهش دهد. مزینی با اشاره به اینکه استفاده ازفیلترشکن­‌ها هیچگاه قابل اعتماد نبوده، افزود: استفاده از فیلترشکن‌های خارجی همواره می‌تواند منشأ بسیاری از مشکلات امنیتی چه در مقیاس شخصی برای کاربران و چه در مقیاس کلان برای کل کشور باشد. در خوشبینانه‌ترین حالت حتی اگر نگران تهدیدات امنیتی برای کل کشور نیز نباشیم، فیلترشکن‌ها حجم بالایی از اطلاعات بسیار ارزشمند را از طریق کاربران جمع‌آوری کرده و برای مقاصد تجاری استفاده می‌کنند بنابراین بدیهی است که سیاست کلان نظام حذف یا کاهش استفاده از فیلترشکن‌های خارجی باشد.

علیرضا هاشمی گلپایگانی استاد دانشگاه امیرکبیر نیز درباره اینکه آیا فیلترشکن مجاز در کشورها وجود دارد، به «ایران» گفت: اگر شبکه ملی اطلاعات را به‌عنوان زیرساخت اصلی یک کشور در نظر بگیریم می‌توان ارتباطات خارج از این شبکه را در قالب فیلترشکن‌ها انجام داد. به عبارتی وقتی بخواهند خارج از محدوده شبکه ملی اطلاعات آن کشور به مطالب و دیتاهایی دست یابند، می‌توان از آن فیلترشکن‌های تأیید شده استفاده کرد. هاشمی گلپایگانی با بیان اینکه سیاست یک بام و دو هوا در کشور اجرا می‌شود، افزود: از یک سو تلگرام فیلتر شده است و می‌گویند نباید کاربران از آن استفاده کنند از سوی دیگر با ایجاد شبکه‌های داخلی هاتگرام و تلگرام طلایی حداقل اطلاعات در کشور می‌ماند و می‌تواند در مواقع ضروری به کمک حاکمیت بیاید. این استاد دانشگاه نیز لفظ استفاده از فیلترشکن داخلی را برای استفاده از هاتگرام و تلگرام طلایی درست ندانست و گفت: می‌توان گفت که حاکمیت استفاده از برخی شبکه‌های اجتماعی و وب سایت‌ها و حتی اپلیکیشن‌ها را تابع مقررات خاص خود کرده است. مانند اتفاقی که در هاتگرام و تلگرام طلایی افتاده است و حتی این کار را می‌توان گسترش داد و به سایت‌هایی مانند یوتیوب نیز اعمال کرد. در این سایت محتواهای خوبی وجود دارد و می‌تواند برای کاربران و مردم ما مفید واقع شود ولی می‌توان با تعیین مقررات و ملاحظاتی آن را برای جامعه فراهم کرد بنابراین دیگر نیازی نیست که کاربران به‌دنبال فیلترشکن بروند و اطلاعات نیز از کشور خارج شود. هاشمی گلپایگانی در ادامه با اشاره به اینکه هدف اصلی این است تا محتواها و اطلاعات کاربران در خارج از کشور ذخیره نشود، افزود: تا آنجایی که می‌دانم هاتگرام و تلگرام طلایی اطلاعات کاربران را در داخل کشور در سرورها نگهداری می‌کند و خارجی‌ها به اطلاعات شخصی کاربران دسترسی ندارند و این نقطه قوتی محسوب می‌شود. بنابراین این فرصت به وجود می‌آید که ارائه دهندگان خدمات داخلی اینترنت بتوانند با اجازه کاربران محتواهای تولید شده را برای تبلیغات و بازاریابی نیز استفاده کنند بنابراین این کار می‌تواند به توسعه کسب و کار کشور نیز کمک کند. این استاد دانشگاه امیرکبیر با بیان اینکه به لحاظ امنیتی ذخیره‌سازی اطلاعات و محتوا خود دارایی محسوب می‌شود، گفت: نباید اجازه دهیم اطلاعات مردم در اختیار بیگانگان قرار بگیرد و از آن استفاده کنند. اکنون با هاتگرام و تلگرام طلایی اطلاعاتی که در مدت چند سال در تلگرام ذخیره شده بود، به داخل منتقل شده است.

ناصر مزینی درباره صرفه‌جویی ارزی و کاهش هزینه‌های کاربران در استفاده از پیام‌رسان‌های داخلی گفت: سرورهای پیام رسان‌های خارجی در خارج از ایران قرار دارد و برای دسترسی به آنها باید از پهنای باند اینترنت کشور استفاده شود که هزینه‌بر است بنابراین وقتی کاربران از پیام‌رسان‌های داخلی استفاده می‌کنند برای کشور و کاربران نه تنها صرفه‌جویی اقتصادی در بردارد، بلکه از نظر امنیتی نیز برای کشور مفید است. علیرضا هاشمی گلپایگانی گفت: قطعاً استفاده از پیام‌رسان‌های داخلی صرفه‌‌جویی ارزی در بر دارد چرا که وقتی کاربران از شبکه‌های اجتماعی خارجی استفاده می‌کنند از پهنای باند و ترافیک بین‌الملل بهره می‌برند و همین موضوع موجب می‌شود تا هزینه خرید حاکمیت بالا رود. وقتی کاربران از پیام‌رسان‌های داخلی استفاده کنند در مصرف ترافیک خارجی صرفه‌جویی شده و موجب می‌شود تا هزینه ارتباطات بین‌الملل کاهش یابد.مرتضی برجی کارشناس شبکه‌های اجتماعی نیز گفت: وقتی کاربر از یک فیلترشکن استفاده می‌کند به سمت یک یا چند سرور در کشوری که دارای اینترنت آزادتری است طبق فرایند رمزگذاری شده، متصل می‌شود. داده‌هایی که کاربر در این بین انتقال می‌دهد، بین دو سرویس رمزنگاری می‌شوند و امکان شنود و شناسایی در این بین بسیار سخت است، در اصطلاح به این فرآیند رمزنگاری تونل زدن یا Tunneling گفته می‌شود. برجی افزود: به طور عادی مصرف اینترنت کاربر به‌دلیل استفاده از پروتکل‌های رمزنگاری بین پنج تا 20 درصد افزایش می‌یابد، ولی متأسفانه از آنجایی که این فیلترشکن‌ها علاوه بر کار ذاتی خود نسبت به سرقت اطلاعات تلفن همراه یا دستگاه کاربر نیز می‌پردازند بنابراین باعث بالا رفتن مصرف داده تلفن همراه و دستگاه کاربر می‌شوند و به طور منطقی حجم داده کاربر بالا رفته و به همان نسبت از بسته اینترنت وی کم می‌شود.

منبع خبر : روزنامه ایران