دسترسی ها

ارائه طرح ساماندهی پیام رسان های اجتماعی در مجلس و گمانه زنی های صورت گرفته درباره فیلترینگ شبکه های اجتماعی مانند «اینستاگرام» سبب بحث و نظرهای گوناگونی در این زمینه شده است.

95 تن از نمایندگان مجلس شورای اسلامی با امضای طرحی که اواخر آبان ماه امسال به هیات رییسه مجلس ارایه شد، خواستار ساماندهی پیام رسان‌ های اجتماعی شده اند؛ طرحی که بر اساس آن از این پس فعالیت تمامی پیام رسان های داخلی و خارجی، زیر نظر هیات نظارت و ساماندهی پیام رسان های اجتماعی و با مجوز رسمی از نهادهای ذیربط امکانپذیر خواهد بود.
بر اساس تازه ترین خبرها، این طرح که در کمیسیون فرهنگی مجلس در دست بررسی نهایی قرار داشت، پس از تحولاتی از جمله تغییر نام آن از «طرح ساماندهی پیام ‌رسان‌ های اجتماعی» به «طرح صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی و ساماندهی پیام ‌رسان‌ های اجتماعی» و کاهش تعداد مواد طرح از 33 به 21 ماده، آماده ارایه به صحن علنی مجلس است.
در همین حال و به دنبال جدی شدن بحث ها در خصوص ساماندهی پیام رسان های اجتماعی، نگرانی های بسیاری در خصوص سرنوشت این پیام رسان ها به ویژه در میان فعالان این حوزه و کاربران ایجاد شده است.
این در حالی است که نقد و نظرها پیرامون چگونگی مدیریت فضای مجازی و شبکه های پیام رسان اجتماعی، طی چند سال گذشته همواره میان مسوولان و متولیان وجود داشته است.
از آنجا که فضای مجازی ابزاری است که همزمان با قرار دادن امکانات ارتباطی در اختیار کاربران می تواند بستری برای شکل گیری برخی تخلفات، جرایم و بی اخلاقی ها نیز باشد، مدیریت این فضا برای کاهش آسیب های آن از اهمیت ویژه ای برخوردار است؛ اگرچه کم و کیف این مدیریت همواره محل تردید است.
در همین پیوند، برخی خواهان برخورد سلبی با فضای مجازی اند و بسیاری نیز مقابله با این فضا را بی نتیجه و ناکارآمد می دانند.
«حسن بشیر» مدرس علوم ارتباطات دانشگاه امام صادق (ع) و جامعه شناسانی چون «سعید معیدفر» و «مجید ابهری»، در گفت و گو با پژوهشگر ایرنا، بر این باورند که برای جلوگیری از آسیب پیام رسان های اجتماعی برخورد سلبی با آنها راهگشا نیست چرا که این فضاهای مجازی امکانات و کارکردهای مثبتی هم دارد که نمی توان از آنها چشم پوشید.
«پرویز خورشید» وکیل دادگستری نیز با رویکرد حقوقی نسبت به این موضوع، متولی اصلی ساماندهی پیام رسان های اجتماعی را وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات دانست.

** چشم هایمان را به روی فرصت های فضای مجازی نبندیم
مدرس علوم ارتباطات دانشگاه امام صادق (ع)، با اشاره به بحث های مطرح پیرامون ساماندهی فضای مجازی، به گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری گفت: به نظر می رسد که ما هنوز فلسفه فضای مجازی را به شکل جدی درک نکرده و امکانات آن را به خوبی شناسایی نکرده ایم. فضای مجازی بیش از آنکه بر علیه جامعه باشد، چنانچه در جامعه فرهنگ سازی شود و سواد رسانه ای به شکل جدی و عمیق گسترش یابد، می تواند به یک اهرم مفید و توسعه محور تبدیل شود.
بشیر، درباره نوع برخورد با فضای مجازی معتقد است «فضای مجازی اگرچه مجازی اما یک واقعیت است که در شرایط کنونی جهان، از واقعیت عینی فیزیکی فراتر رفته و در حال بلعیدن فضای فیزیکی است. به عبارت دیگر این فضا امکانات زیادی برای مانور دارد و می تواند بسیاری از مسایل انسان را به شکلی مورد توجه قرار دهد. بنابر این باید به این فضا به عنوان یک واقعیت در حال همه گیر شدن نگاه کرد.»
این مدرس ارتباطات افزود: اگر حادثه ای بد یا خوب در سطح عمومی رخ دهد و به شکل جدی در فضای مجازی منعکس شود، باید راه هایی برای رسیدگی مناسب به حادثه یا موضوع پیدا کرد نه اینکه روی فضای مجازی خط کشید. راه حل مناسب در خصوص فضای مجازی، حذف این فضا نیست بلکه تعامل مناسب، مفید و هدفمند با این فضا است.

** بسترسازی را فراموش نکنیم
قبل از ورود هرگونه فناوری به یک جامعه باید بسترهای فکری، فرهنگی و کاربردی آن فناوری فراهم شود؛ این موضوعی است که ابهری، روانشناس و آسیب شناس اجتماعی به آن اشاره می کند و می گوید: نهادهای متولی این بسترها را آماده سازی کنند. درغیراین صورت بعید نخواهد بود که عوارض و آسیب های فناوری های جدید خیلی بیشتر از فایده آنها باشد.
به باور ابهری، رسانه و نهادهای متولی موظفند با واقع بینی در زمینه فناوری های جدید، بسترهای لازم فکری، فرهنگی و آموزشی را برای خانواده ها و کودکان و نوجوانان فراهم آورند.

** برخورد سلبی بی فایده است
معیدفر نیز در گفت وگو با پژوهشگر ایرنا، ضمن تاکید بر این نکته که امروزه خواسته یا ناخواسته، جامعه و گروه های سنی مختلف با فضای مجازی و مساله بهره برداری از آن رو به رو شده، برخورد سلبی با فضای مجازی را بی فایده دانست و گفت: این روزها فناوری های اینترنتی از جمله شبکه های مجازی مانند دیگر امکانات رفاهی، بخشی از زندگی مردم شده و برخورد سلبی با آنها و داد و فریاد در مورد آسیب زا بودن آنها بی فایده است.
به گفته وی ، به جای دامن زدن بر نگرانی ها در مورد آسیب های فضای مجازی باید فرهنگ مصرف گرایی، اشاعه بی هویتی و زوال نخبگان را کنترل کنیم و از نظرات آسیب شناسان و نخبگان در امور اجتماعی استفاده کنیم. امور اجتماعی باید به متولیان و کارشناسان این امور سپرده شود و فضا برای فعالیت نخبگان اجتماعی گشوده تر شود.
این جامعه شناس افزود: خواه یا ناخواه جامعه به صورت انفعالی با فناوری های جدید روبه رو شده است و تنها راه مدیریت این تغییرات و کنترل آسیب دستاوردهای جدید، استفاده از نظرات کارشناسی افراد اهل فکر، معتمد، نخبه و تاثیرگذار است.

** برخورد با فضای مجازی باید بر مبنای قانون باشد
حقوقدانان نیز هرگونه رویارویی با فضای مجازی را تنها از طرف وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات یا نهاد دیگری که به دنبال تصویب قانون، متولی به حساب آید مجاز می دانند. از نگاه آنان اقداماتی چون فیلتر فضاهای مجازی از سوی نهادهایی مثل قوه قضاییه، راسا و بدون دستور نهادهای ذیربط را غیرمجاز است.
خورشید، حقوقدان و وکیل دادگستری در گفت وگو با ایرنا با اشاره به الزامات مواجهه با فضای مجازی از نگاه حقوقی، با انتقاد از برخورد سلیقه ای و سلبی برخی نهادها با فضای مجازی گفت: جلوگیری از هر مساله ای در جامعه باید بر اساس قانون و با حکم قاضی باشد. اگر مبنا را قانون قرار دهیم هر شخصی که پستی دارد یا ندارد نمی تواند در خصوص مسایل مختلف اظهارنظر شخصی کند. هر اقدامی باید بر اساس قانون صورت گیرد. در خصوص برخورد با فضاهای مجازی هم وضع به همین منوال است.
کوتاه سخن آنکه، تکنولوژی های ارتباطی مدرن و فضاهای مجازی پیشرفته موبایلی امروزه در همه جای دنیا مورد استفاده قرار گرفته و به دلیل امکانات فراوان و آسان سازی ارتباطات، میلیون ها کاربر دارد. این فضاها اما در کنار امکاناتی که در اختیار کاربران خود قرار می دهند، ممکن است برای آنان مخاطرات و تهدیدهایی را نیز به همراه داشته باشند. از این جهت است که بسیاری فضاهای مجازی و ابزارهای ارتباطی نوین را شمشیری دو دم با ویژگی های مثبت و منفی توام توصیف می کنند. با وجود این، به باور کارشناسان نمی توان فقط با نگاهی سلبی به قضاوت در مورد آن نشست.
از این رو در آسیب شناسی و انتخاب نوع مواجهه با فضای مجازی، باید دو روی سکه این فضا را در نظر داشت. شاید مهمترین گام در این مسیر، شناخت درست این فضا، بسترسازی برای آن و آگاهی بخشی به جامعه و خانواده ها با بهره گیری از ظرفیت کارشناسان و نخبگان اجتماعی باشد.
همچنین برای مدیریت فضای مجازی و کاهش آسیب های ناشی از آن، تعامل مثبت مسوولان در نهادهای مختلف نیز کارگشا خواهد بود.

• منبع خبر : ایرنا