محکومیت مسدودسازی حساب‌های شبکه‌های برون مرزی رسانه ملی -

سه هزار حقوقدان در بیانیه‌ای با اشاره به نقض فاحش اصول آزادی بیان و جریان آزاد اطلاعات از سوی پلتفرم‌های خارجی شبکه‌های اجتماعی، مسدودسازی حساب‌های کاربری بین المللی رسانه ملی را محکوم کردند.

متن کامل بیانیه به این شرح است:

۱ – در حالی مدیران شبکه‌های اجتماعی نظیر؛ فیسبوک، توییتر، اینستاگرام و یوتیوب از پرچمداری خود به عنوان طلایه داران آزادی بیان دم می‌زنند و آزادی بیان را اصل اساسی در پلتفرم‌های خود می‌دانند و خود را قهرمان آزادی بیان معرفی می‌کنند که روزانه شاهد آنیم که بسیاری از حساب‌های کاربران در سراسر جهان در شبکه‌های اجتماعی همچون فیسبوک، دچار محدودیت‌هایی همچون حذف پست شده و در درجه نهایی مسدودسازی و تعلیق دائمی حساب کاربری شده اند.
مارک زاکربرگ مالک فیسبوک، آزادی بیان را یک اصل بنیادین در هسته اصلی فیسبوک می‌داند. وی در سخنرانی در اکتبر ۲۰۱۹ در جورج تاون اعتقاد خود را مبنی بر اینکه دادن “صدا” برای بیان آزادانه به همه، افراد ناتوان را قدرت می‌بخشد بیان کرد و افزود که دادن “صدا” به مردم برای بیان آزادانه، جامعه را به سمت بهترشدن می‌کشاند.
۲ – باوجود ادعای آزادی بیان، در طی سال‌های اخیر، شرکت‌های فناوری امریکایی بار‌ها دست به اقداماتی علیه رسانه‌های ایرانی زده اند. پیرو مسدودسازی غیرقانونی تعداد زیادی از صفحات فارسی در پلتفرم‌های فیسبوک، گوگل و توییتر و به تبع آن طی ماه‌های اخیر به مسدودکردن حساب‌های کاربری متعلق به معاونت برون مرزی سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، اقدام نموده اند.
۳ – این محدودسازی‌ها نقض آشکار آزادی بیان و خلاف اصل جریان آزاد اطلاعات است که از اصل آزادی بیان نشات می‌گیرد. ماده ۱۹ اعلامیه جهانی حقوق بشر مصوب ۱۹۴۸ در باب آزادی بیان چنین مقرر می‌دارد: ” هر کس حق آزادی عقیده و بیان دارد. این حق شامل آزادی حفظ عقاید، مصون از تعرض و جستجو، کسب اظهار اطلاعات و اندیشه‌ها از هر طریق و بدون توجه به مرز‌ها می‌باشد”؛ و ماده ۱۹ میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی به روشنی در راستای ضرورت و بنیادین بودن آزادی بیان و آزادی اطلاعات مقرر می‌دارد و عبارات “هرکس”، “اظهار”، ” از هر طریق” و “بدون توجه به مرز‌ها ” به خوبی نمایاگر اهمیت این ماده است. این ماده با ذکر کلمه “هرکس”، هرگونه محدودیتی را در مورد منشاء اطلاعات ممنوع ساخته است. با به کارگیری واژه “اطلاعات و اندیشه ها” هیچ گونه محدودیتی برای دلخواه بودن اطلاعات ارسالی قایل نشده است.
از عبارت “از هر طریق” و “بدون توجه به مرزها” استفاده شده که نه تنها شیوه انتقال اطلاعات اهمیتی ندارد بلکه هیچ قلمرو جغرافیای سیاسی نیز نمی‌تواند آن را محدود سازد و باید پذیرفت که جریان آزاد اطلاعات از حقوق فردی انسانی و از ضروریات حقوق بشر است. در اسناد بین المللی حقوق بشر، آزادی بیان صرفا به معنای خاص آن یعنی آزادی سخن گفتن”freedom of expression” به کار رفته است و “بیان” عبارت است از تبلور اندیشه ها، تفکرات و عقاید اشخاص به هر شکل ممکن؛ اینگونه تبلور مکنونات ذهنی انسانی می‌تواند به شکل نوشتن، هنر، سخنرانی کردن و… تجلی یابد و در پرتو اسناد بین المللی و رویه قضایی بین المللی سعی شده است، مصادیق مهم و اصلی آن آشکار گردد.
همچنین دادگاه امریکایی حقوق بشر در نظر مشورتی به سال ۱۹۸۵ در تفسیر ماده ۱۳ کنوانسیون امریکایی حقوق بشر، آزادی اطلاعات را به منزله حق بنیادین بشری شناخته است که به اندازه آزادی بیان برای جامعه دموکراتیک ضرورت دارد؛ در ماده ۱۳ تصریح می‌کند، افراد نه تنها حق آزادی بیان اندیشه‌های خود را دارند، بلکه حق و آزادی جست و جو، دریافت و انتشار اطلاعات و اندیشه‌ها را از هر نوع دارند. آزادی بیان از یک سو مستلزم آن است که هیچ کس با محدودیت یا مانعی خودسرانه در بیان اندیشه‌های خود مواجه نشود.
در این معنا، آزادی بیان حقی است متعلق به تک تک افراد، از سوی دیگر، بعد دوم آن، حاکی از حق جمعی به دریافت هر نوع اطلاعات و دسترسی به اندیشه‌های ابراز شده توسط دیگران است. این در حالی است که سال گذشته نشریه امریکایی “اینترسپت” در گزارشی در دسامبر ۲۰۱۷ نوشت که فیسبوک برای حذف صفحات و مطالب برخی از فعالان به دستور دولت امریکا و مقام‌های رژیم صهیونیستی عمل می‌کند.
۵ – فیسبوک چندی پیش نیز صد‌ها حساب کاربری را در فضای مجازی به بهانه انتشار پیام‌هایی در حمایت از حکومت ایران حذف کرده و در اقدامی مشابه چند ماه پیش اقدام به مسدودسازی صفحه رسمی شبکه العالم کرده است. فیسبوک، بدون ارایه مستندات عینی و قابل انتساب مدعی شده بود صدا و سیمای ایران از سال ۲۰۱۱ به این سو، برای اثر گذاشتن بر رای دهندگان در کشور‌های مختلف از جمله انگلیس و امریکا و انتشار پیام‌هایی در حمایت از حکومت ایران از صد‌ها “حساب کاربری جعلی” استفاده کرده است. این حذف حساب‌های کاربری تنها به کاربران ایرانی محدود نمی‌شود، بلکه این شبکه‌ها به بهانه‌های واهی صدا‌های مستقلی را که برای آزادی انسان‌ها تلاش می‌کنند مسدود می‌کنند.
۶ – در ادامه لازم به ذکر است هفته نامه نیویورکر در ۳۱ اکتبر ۲۰۱۹ در گزارشی تحت عنوان فیسبوک و دستاویز آزادی بیان اعلام نمود: مارک زاکربرگ بنیانگذار فیسبوک طی دهه اول تاسیس این پلتفرم مدعی بود که شرکت اش همه مرز‌ها را درهم می‌شکند و بار‌ها اعلام کرده بود که این نرم افزار یک ناشر است و هر ناشری مجبور است از آنچه منتشر می‌کند، پشتیبانی کرده و در قابل آن مسئول باشد و این مسئولیت هم قانونی بوده و هم اخلاقی است. اما واقعیت چیز دیگری است. شرکتی که او تاسیس کرده اساسا یک شرکت تجاری است و لذا با نظارت بر کار کاربران، رفتار آن‌ها را اصلاح و دستکاری می‌کند و اطلاعات آنان را به بالاترین پیشنهاد می‌فروشد.
وی در جریان مصاحبه با یک خبرنگار که از فیسبوک به عنوان یک شرکت رسانه‌ای نام برده بود، از عبارت شرکت فناوری استفاده کرد. خبرنگار در ادامه گفت شما در حال ایجاد مخاطب هستید و این مخاطب را می‌فروشید.
زاکربرگ در پاسخ صرفا اشاره کرد به محصولاتی که شرکت اش تولید می‌کند تا مردم بتوانند راحت‌تر اطلاعات خود را به اشتراک بگذارند.
در سپتامبر ۲۰۱۹ بود که کتی هاربات مدیر سیاستگذاری این شرکت اعلام کرد که فیسبوک طرفدار آزادی بیان است و اینکه در یک دموکراسی مهم است که مردم بتوانند خود سخنان سیاستمداران را بدون پرده بشنوند و ببینند، اما این یک دروغ بزرگ است؛ چرا که زاکربرگ بزرگترین میکروفون جهان را در دست دارد و آن را در اختیار دروغگویان، اقتدارگرایان و هر کسی که توان اجاره آن را دارد، قرار می‌دهد. در واقع سیاست اعلامی فیسبوک منافع مالی برای این شرکت در پی دارد. این شرکت با تبلیغات گسترده خود را مروج آزادی بیان نشان می‌دهد به گونه‌ای که تعدادی از سناتور‌های امریکایی به تحسین این شرکت می‌پردازند، اما در پشت پرده این فضای تبلیغی، منافع مالی بیشماری نهفته است.
فیسبوک در اکتبر ۲۰۱۹ اعلام کرد که یک فضای اختصاصی فراهم شده توسط روزنامه نگاران حرفه‌ای فراهم می‌کند تا کاربران بتوانند اخبار با کیفیت بالاتر و از منابع معتبرتر دریافت کنند. چنین تعریفی از منابع معتبرتر به این معناست که این شرکت است که صرفا تعیین می‌کند چه منابعی معتبر هستند و چه منابعی نامعتبر و همین یعنی درآمد مالی در قبال معرفی منبعی به عنوان منبع معتبر است.
۷- فیسبوک در ماه‌های گذشته در چندین وهله برخی اتهامات اثبات نشده صفحات متعلق به کاربران ایرانی را که تنها به حمایت از توافق هسته‌ای ایران و علیه اشغالگری رژیم صهیونیستی پرداخته اند حذف کرده است. این اقدامات در حالی انجام می‌شوند که فیسبوک و توییتر علی رغم تحقیقات گسترده‌ای که نشان می‌دهند ربات‌های وابسته به عربستان سعودی و رژیم صهیونیستی در حال انتشار پیام‌های ضدایرانی هستند، در اقدام برای حذف آن‌ها سهل انگاری می‌کند.
۸ – این حذف حساب‌های کاربری تنها به کاربران ایرانی محدود نمی‌شود، بلکه این پلتفرم‌ها به بهانه‌های واهی صدا‌های مستقلی را که برای آزادی انسان‌ها تلاش می‌کنند مسدود می‌کنند و این معیار‌های دوگانه یوتیوب در مواجهه با کاربران – همانطور که رسانه‌های رسمی امریکایی به آن اذعان دارند – حاکی از تاثیرپذیری مستقیم این شبکه‌ها از دولتمردان امریکایی و صهیونیستی بوده و خلاف ادعای آزادی بیان است.
۹ – در خاتمه لازم به ذکر است در مجله امریکایی آتلانتیک مورخ ۲۲ سپتامبر ۲۰۱۹ آمده است که فیسبوک، اینستاگرام، گوگل و توییتر دائما در حال توسعه سیستم‌های فیلترینگ و سانسور خود هستند و به تدریج این سیستم‌ها تکمیل می‌شوند و فضای مجازی بیش از پیش محدود می‌شود و در بلند مدت این روند فضای عمومی را به شدت محدود خواهد ساخت و آسیب جدی به آزادی بیان وارد خواهد ساخت؛ چرا که این شرکت‌ها منافع خود را در اولویت کار‌های خود قرار داده اند و این منافع با منافع دولت‌ها و شرکت‌های تجاری بزرگی که تحت تاثیر سیاست‌های دولت‌ها هستند، همگام و همراه است. دادن اختیار به این شرکت‌ها به معنای نادیده گرفتن دموکراسی است.
۱۰ – بنابراین ما حقوقدانان ضمن اعلام این استاندارد‌های دوگانه و تناقض گویی مدیران شبکه‌های اجتماعی، از ستاد حقوق بشر و وزارت امورخارجه به عنوان مدافعین حقوق ملت ایران، از شورای حقوق بشر و سازمان ملل متحد به عنوان نهاد‌های بین المللی صیانت کننده از حقوق بشر، درخواست رسیدگی عاجل برای جلوگیری از اقدامات سانسورکننده و مختل کننده جریان انتشار آزاد اطلاعات را داریم.