از جملـه مزیتهـای دولـت الکترونیکـی، تسـهیل دسترسـی مـردم بـه خدمـات و شـبانه روزی شـدن آنهـا، کاهـش محســوس هزینــه و زمــان خدمــات رســانی بــه مــردم، اصــلاح فرآیندهــای معیــوب ســازمانی و افزایــش ســرعت و دقـت کارهـا، از بیـن بـردن زمینـه هـای فسـاد از طریـق حـذف امضاهـای طلایـی و شـفاف شـدن همـه اقدامـات و تصمیمگیـری هـا و ایجـاد بسـتر مشـارکت عمومـی در تصمیـم سـازی هـا اسـت. امـروز کشـورهای پیشـرفته از دولـت الکترونیکـی عبـور کـرده و سـخن از دولـت هوشـمند اسـت کـه در آن بـا تکیـه بـر هـوش ماشـینی برخـی از امـور بـدون دخالـت انسـان انجـام شـود و در تصمیـم گیریهـا و تصمیـم سـازیها از سـامانههای هـوش مصنوعـی و دادهکاوی اسـتفاده شـود. تحقـق دولـت الکترونیکـی و نـه حتـی دولـت هوشـمند، یکـی از مطالبـات قانـون گـذار و مـردم در سـالهای گذشـته بـوده کـه علـی رغـم تلاشهـای صـورت گرفتـه متاسـفانه بـه صـورت کامـل محقـق نشـده اسـت و مـردم در بسـیاری از امـور بـرای کوچکتریـن کارهـای خـود بایـد بارهـا و بارهـا اقـدام بـه پیگیـری حضـوری کننـد. بـر اسـاس آخریـن رتبـه بنـدی هـای جهانـی وضعیـت جمهـوری اسـلامی ایـران در شـاخص هـای دولـت الکترونیـک بـه ترتیـب در EGDI رتبـه ۸۹ و EPART رتبـه ۱۱۸ در بیـن ۱۹۳ کشـور در سـال ۲۰۲۰ مـیباشـد کـه نشـان دهنـده لـزوم توجـه جـدی تـر بـه ایـن حـوزه اسـت.

به گزارش ایستنا عقیده زارع پور عمـده دلایـل عـدم تحقـق ایـن طـرح مهـم و راهبـردی، عـدم وجـود مدیریـت یکپارچـه و منسـجم در ایـن حـوزه، عـدم تعامـل مناسـب دسـتگاههای مختلـف (عـدم تبـادل مناسـب سـرویس و داده بیـن دسـتگاههای حاکمیتـی و بعضـا متصـل نبـودن آنهـا بـه یکدیگـر)، عدم وجـود زیرسـاختهای ارتباطـی مناسـب و کـم توجهـی مدیـران ارشـد کشـور بـه فرصتهـا و قابلیتهـای فنـاوری اطلاعـات اسـت.

چالشها

• ضعـف در رگولاتـوری ایـن بخـش شـامل تدویـن، بروزرسـانی، تصویـب و ابـلاغ بـه هنـگام مقـررات و همچنیـن ضوابـط و چارچـوب هـای فنـی بـرای توسـعه محصـولات و سـامانه هـای نـرم افـزاری بـا حفـظ کارایٔـی، امنیـت و رقابـت پذیـر بـودن آنهـا در بـازار متناسـب بـا مقـررات ابلاغـی و نظـارت بـر اجـرای صحیـح آنهـا
• انحصـار گرایـی و عـدم تمایـل برخـی دسـتگاههای اجرایـی بـه تبـادل سـرویس و اشـتراک داده بـا سـایر دسـتگاهها و عـدم وجـود قوانیـن الـزام آور در ایـن خصـوص ( لینـک نبـودن دسـتگاه هـا بـه یکدیگـر)
• نبـود قوانیـن و مقـررات لازم در خصـوص امنیـت، محافظـت، حریـم خصوصـی و مالکیـت بـرای دسترسـی و اشـتراک۱۶

• گـذاری داده هـا بـرای بخـش هـای دولتـی و حتـی کسـب وکارهـا نبـود مدیریـت منسـجم و واحـد بـرای توسـعه متـوازن پـروژه هـای اولویـت دار دولـت الکترونیکـی و عـدم تامیـن
• منابـع و اعتبـارات کافـی و اختیـارات لازم بـرای اجـرای آن در چنـد سـال گذشـته ( کشمکش درازمدت میان سازمان امور استخدامی و اداری با وزارت ارتباطات و ….)
• عـدم آمادگـی سـازمانی و فنـی برخـی دسـتگاه هـای مهـم در تولیـد و ارایٔـه خدمـات الکترونیکـی و همچنیـن عـدم همـکاری مناسـب برخـی دسـتگاه هـای حاکمیتـی در تبـادل خدمـات کلیـدی و داده هـای مهـم از طریـق مرکـز ملـی تبـادل و مراکـز تخصصـی و در نتیجـه شـکل نگرفتـن خدمـات یکپارچـه
• عـدم توسـعه زیرسـاخت هـای ارتباطـی امـن و منفـک از اینترنـت(TDM –Mpls) توسـط شـرکت مخابـرات ایـران و سـایر اپراتورهـای ارتباطـی بـرای ارتباطـات بیـن دسـتگاهی و درون دسـتگاهی ( تعرفـه ایـن نـوع خدمـات ارتباطـی در سـال ۹۸ بیـش از هشـت برابـر افزایـش یافـت بـدون آنکـه اعتبـارات لازم در بودجـه سـنواتی دسـتگاهها پیـش بینـی شـود کـه همیـن امـر موجـب متوقـف شـدن توسـعه زیرسـاخت دسترسـی شـبکه ملـی اطلاعـات در بخـش دولـت الکترونیکـی و عـدم رغبـت دسـتگاه هـا و شـرکت هـای مهـم در تقاضـا ایـن نـوع خدمـات شـده اسـت).
• اجـرای ناقـص و یـا عـدم اجـرای معمـاری سـازمانی و اصـلاح فرایندهـا مطابـق برنامـه هـای تحـول سـازمانی و چارچـوب هـای ابلاغـی شـورای اجرایـی فنـاوری اطلاعـات توسـط بسـیاری از دسـتگاهها علـی رغـم افزایـش هزینههـای سـرمایهای و جـاری دسـتگاهها در بخـش فنـاوری اطلاعـات
• عــدم ایفــای نقــش فعالانــه مقامــات ارشــد در راهبــری، نظــارت و همگرایــی فعالیتهــای دســتگاههای اجرایــی جهـت ارایٔـه خدمـات در قالـب پنجـره واحـد
• آشـنا نبـودن برخـی مدیـران ارشـد کشـور بـا فرصتهـا و قابلیتهـای فنـاوری اطلاعـات و فنـاوری نویـن از جملـه هـوش مصنوعـی و یادگیـری ماشـین و عمیـق در حـل چالـش هـا و همچنیـن انجـام ماموریـت هـا و تکالیـف در سـطوح سـازمانی و ملـی بـا کیفیـت و اثربخشـی هوشـمندانه
• نگاه تصدی گرایانه برای توسعه خدمات الکترونیکی در کشور نبود نیروی متخصص کافی در دستگاههای اجرایی برای راهبری پروژه های مهم هوشمند سازی

هـدف گـذاری درایـن بخـش درافـق ۱۴۰۴: الکترونیکـی کـردن ۱۰۰ درصـد از خدمـات پرکاربرد دولتـی و ارایٔـه تمامـی خدمـات بـه صـورت یکپارچـه از طریـق درگاه ملـی خدمـات الکترونیـک و نیـز ارتقـا حداقـل ۳۰ پلـه ای کشـور در شـاخص های جهانـی دولـت الکترونیکی اسـتٖٖ

راهبردها

• تدوین برنامه ملی توسعه دولت هوشمند با استفاده از بهترین تجارب بین المللی
• تقسیم کار مناسب و پرهیز از نگاه بخشی و جزیره ای به مسایٔل
• اخذ اختیارات ویژه در قالب اصل ۱۲۷ از رییس جمهور برای پیگیری ویژه هوشمند سازی دستگاههای اجرایی
• بازنگـری مقـررات و آسـیب شناسـی اقدامـات صـورت پذیرفتـه بـرای توسـعه زیرسـاخت فنـی و حقوقـی لازم بـه منظـور تکمیـل اتصـال سـازمانها و دسـتگاهها بـه یکدیگـر بـا نـگاه فـرا دسـتگاهی و برقـراری کلیـه خدمـات کلیـدی بیـن آنهـا
• تربیـت مدیـران بـا انگیـزه، تحـول خـواه، انقلابـی، جهـادی و آشـنا بـه قابلیتهـای فنـاوری اطلاعـات جهـت سـرعت بخشـیدن بـه رونـد هوشـمند سـازی دسـتگاههای اجرایـی کشـور
• استفاده از ظرفیت بخش خصوصی و دانش بنیان به جای نگاه تصدی گرایانه دولت برای حل مسایٔل توسـعه و تکمیـل زیرسـاخت هـای مـورد نیـاز دولـت هوشـمند از طریـق اجـرای کامـل شـبکه ملـی اطلاعـات (افزایـش کیفیـت، سـرعت و امنیـت ارتباطـات در کشـور و افزایـش ظرفیـت و پهنـای بانـد شـبکه انتقـال داده بـه منظـور تامیـن نیازهـای مشـتریان و اپراتورهـای مخابراتـی و شـبکه دادهـای کشـور)
• پیـش بینـی و تامیـن اعتبـارات لازم دسـتگاه هـا بـرای برقـراری و پرداخـت هزینـه هـای شـارژ ماهانـه در بودجـه سـالانه دسـتگاه هـا (بـا توجـه بـه اینکـه برخـی دسـتگاه هـا بیـن چندصـد تـا چندهـزار خطـوط ارتباطـی فعـال در سراسـر کشـور دارنـد هزینـه هـای آنهـا بسـیار سرسـام آور اسـت.).

• ایجاد مرکز پایش و ارزیابی کیفیت خدمات دولت هوشمند و سنجش مستمر رضایتمندی مردم تقویت مرکز ملی تبادل اطلاعات کشور (NIX) و ارتقا زیرساخت تعاملات الکترونیک دستگاههای اجرایی
• بازنگـری و بـروز رسـانی برنامـه هـای اقـدام مرتبـط بـا ۲۳ پـروژه اولویـت دار مصـوب در دولـت گذشـته و مدیریـت و کنتـرل مسـتمر ایـن پـروژه هـا در وزارت ارتباطـات و فنـاوری اطلاعـات و راه انـدازی داشـبورد برخـط و ایجـاد دسترسـی بـرای عمـوم مـردم جهـت آگاهـی از میـزان تعامـل و پیشـرفت فعالیـت دسـتگاه هـا
• ارتقـا سـامانه دولـت همـراه و کار پوشـه ملـی ایرانیـان بـه عنـوان درگاه واحـد احـراز هویـت و راه انـدازی درگاه یکپارچـه خدمـات هوشـمند بـرای اخـذ یکپارچـه خدمـات از دسـتگاه هـای اجرایـی( SSO یکپارچـه دولـت)
• تهیـه برنامـه راهبـردی، نقشـه راه توسـعه و همچنیـن نگاشـت نهـادی بـرای اسـتفاده حداکثـری از ظرفیتهـای هـوش مصنوعـی و یادگیـری ماشـینی و عمیـق بـه منظـور حـل ابرچالـش هـای پیـش روی کشـور در ۱۰ سـال آینـده و همچنیـن افزایـش هوشـمندی، شـفافیت، دقـت، سـرعت و کاهـش فسـاد و خطـای انسـانی در همـه ابعـاد تحـول دیجیتـال پیگیـری ویـژه زیرسیسـتم هـای دولـت هوشـمند در قالـب پروژههایـی همچـون سیسـتم مالیاتـی الکترونیکـی، توسـعه نظـام بیمـه الکترونیکـی، سـامانه اعتبارسـنجی مـدارک آمـوزش رسـمی کشـور، توسـعه نظـام جامـع سـلامت الکترونیکـی، سـاماندهی وضعیـت گمـرکات و بـازار و…