دسترسی ها

فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی تبدیل به بخش جدا ناپذیر زندگی‌بخش اعظمی از افراد جامعه شده است. باید توجه داشت که این فضا علاوه بر ویژگی‌‌های مثبتش آسیب‌هایی نیز دربی دارد. بدون شک یکی از بارزترین آسیب‌های این فضا اثرگذاری بر شیوه و نحوه رفتار وزندگی است.

مهندس مسعود فاتح در گفتگو با فرهنگ نیوز با اشاره به این موضوع، گفت: با توجه به اینکه مدل رفتاری در فضای مجازی از گذشته تا به امروز تحت تأثیر قرارگرفته است، طبیعتاً مدیریت در این حوزه بسیار تأثیرگذار است. تغییر مدل رفتاری در فضای مجازی باعث شده که مدل رفتاری شخصی، اجتماعی و خانوادگی به تبعیت از این تغییر کند. موضوع مهمی که در جامعه ایرانی در حال تغییر است شدت حضور افراد در فضای مجازی است. با توجه به گسترش فضای شبکه‌های اجتماعی شدت حضور افراد در این حوزه روزبه‌روز در حال افزایش است. مطمئناً نفس حضور در فضای مجازی در کنار آسیب‌هایی که می‌تواند داشته باشد، فواید و ویژگی‌هایی نیز می‌تواند داشته باشد. اگر میزان و نحوه حضور افراد در سرتاسر دنیا را در فضای مجازی بررسی نماییم به مدل‌های رفتاری متفاوتی دست پیدا می‌کنیم. این امر در جامعه ما به علت جو زدگی بالای ناشی از شدت حضور زیاد در شبکه‌های مجازی متفاوت و مغایر است. همین امر باعث شده است که مدل رفتاری افراد در جامعه تحت تأثیر فضای مجازی قرار گیرد.

وی در ادامه افزود: به‌عنوان نمونه شبکه اجتماعی تلگرام که با توجه به آمارهای اعلام‌شده نزدیک به 80 درصد کاربرانش را ایرانی‌ها تشکیل می‌دهند نشان می‌دهد که شدت حضور افراد جامعه ما در فضای مجازی بالا است، به همین دلیل اگر مدل رفتاری کاربران این شبکه را در زندگی شخصی و اجتماعی بررسی نماییم و با مدل رفتاری قبل از عضویت در این شبکه مقایسه نماییم متوجه تأثیرات بسزایی می‌شویم. این مقوله را در سایر کشورهای دنیا که نسبت به ما از ساختار قوی‌تر و گسترده‌تری در حوزه اینترنت و فضای مجازی دارا هستند، مشاهده نمی‌کنیم. لذا باید در مدیریت حوزه فضای مجازی بازنگری انجام دهیم.

این کارشناس فضای مجازی با اشاره به نقش فضای مجازی در تغییر دادن مؤلفه‌های تربیتی گفت: ما از گذشته تاکنون شاهد هستیم که سیر تحولات در مدل تربیتی خانواده‌ها تغییرات زیادی داشته است. خانواده‌های سنتی که تعلیم و تربیت را بر پایه سنت و اصول دیرینه انجام می‌دادند به‌تدریج جای خود را به خانواده‌های مدرنی می‌دهند که با الگو از روش‌های تربیتی نوین و گاهی اوقات روش‌های نادرست غربی فرزندان خود را تربیت می‌کنند. اگر مدل رفتاری خانواده‌های امروزی و فرزندان امروزی را بررسی نماییم متوجه می‌شویم که فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی نقش بسزایی در تغییر مؤلفه‌های تربیتی داشته است. به عقیده بنده همان‌طور که گفته شد نفس حضور در شبکه‌های مجازی می‌تواند خالی از اشکال باشد اما میزان حضور باید کنترل‌شده باشد.

با این تفاسیر با بررسی نحوه حضور کاربران ایرانی در فضای مجازی به این نتیجه دست پیدا می‌کنیم که افراد فیلترینگ‌های متفاوتی را برای خود در نظر می‌گیرند. به‌عنوان‌مثال کاربر با رعایت برخی از فیلترینگ‌هایی که برای خود در نظر گرفته است تصمیم می‌گیرد که در برخی شبکه‌ها و فضاها حضور پیدا نکند. مدیرمسئول ماهنامه نسل چهارم با اشاره به این موضوع تصریح کرد: بااین‌وجود حریم‌ها در فضای مجازی شکسته می‌شوند. این بدین معنا است که وقتی اعضای یک خانواده از پدر گرفته تا مادر و فرزندان به‌طور مشترک در شبکه‌های اجتماعی حضور پیدا می‌کنند به‌دوراز مسائل غیراخلاقی ممکن است موضوعاتی در این شبکه‌ها به اشتراک گذاشته شود که برای تمامی افراد خانواده مناسب نباشد؛ بنابراین این امر باعث می‌شود که افراد یک خانواده حریم‌های همدیگر را رد کنند و با اشتراک گذاشتن مطالب متفاوت حریم‌های یکسانی را برای یکدیگر ایجاد نمایند که نتیجه‌اش تغییر رفتار فرزندان با پدر و مادرها و بالعکس است؛ اما این مقوله را در کشورهای توسعه‌یافته نمی‌بینیم چراکه مدیریت فیلترینگ رفتاری به‌درستی انجام‌شده است.

فاتح با اشاره به مهم‌ترین اثر شبکه‌های مجازی بر مدل رفتاری افراد یک جامعه افزود: از بین رفتن حریم‌های شخصی، خانوادگی و اجتماعی بزرگ‌ترین آسیب شبکه‌های اجتماعی در مدل رفتاری افراد است. اگر از گذشته تا به امروز را بررسی نماییم خانواده‌ها در داخل و خارج از محیط زندگی حریم مشخصی را برای خود داشته‌اند. همچنین پدر و مادرها به‌عنوان رأس هرم یک زندگی حریم مشخصی را داشتند که امروز متأسفانه به دلیل رسوخ فضای مجازی در خانواده‌ها دیگر مشاهده نمی‌کنیم؛ بنابراین می‌توان بزرگ‌ترین تغییر مدل رفتاری خانواده‌ها را باز شدن خانواده‌ها و از بین رفتن حریم‌ها دانست که این امر متأثر از فضای مجازی است.

باید توجه داشت که از بین رفتن حریم‌های خانوادگی باعث از بین رفتن حریم‌های اجتماعی می‌شود که این امر نظم جامعه را به هم می‌ریزد. امروز متأسفانه مبانی اخلاقی و تربیتی در جامعه ما دستخوش تغییرات زیادی قرارگرفته است. با این تفاسیر همان‌طور که گفته شد برای جلوگیری از گسترش آسیب‌های ناشی از فضای مجازی مخصوصاً تغییر مدل‌های رفتاری و تربیتی و از بین رفتن حریم‌های شخصی و اجتماعی باید مدیریت هوشمند بر پایه مدل‌های موفق را سرلوحه کار قرار دهیم.

مدیرمسئول سایت سیتنا در پایان افزود: با توجه به اینکه جامعه ما در حوزه فضای مجازی یک جامعه دنبال کننده و مصرف‌کننده است بهتر است که در کنار میزان و نحوه حضور در این فضا، مدل رفتاری کاربران کشورهای توسعه‌یافته را نیز دنبال نماید. این می‌تواند کمک خوبی به کاربران در انتخاب مدل رفتاری متناسب باشخصیت فردی و اجتماعی باشد. متأسفانه این هوشمندی در پیروی از مدل رفتاری متناسب در شبکه‌های اجتماعی را در جامعه نمی‌بینیم.

منبع: فرهنگ نیوز