کوچ آسیب‌ها به شبکه‌های داخلی

پایان آذر تنها پایان راه فصل پاییز نیست، بلکه طبق وعده دبیر شورای عالی مجازی بنا بود این تاریخ پایان‌راه تلگرام نیز باشد، اما فارغ از بسته‌شدن یا نشدن‌تلگرام این‌بار یک نگرانی جدی حتی در کمین شبکه‌های پیام‌رسان داخلی نشسته است؛ این نگرانی چیزی نیست جز کوچ محتوا‌های فاسد و مجرمانه از شبکه‌های پیام‌رسان خارجی به شبکه‌های ویدئویی و پیام‌رسان‌های داخلی! دلیل این ماجرا هم روشن است، شبکه‌های پیام‌رسان داخلی تنها کپی‌برداری از پلتفرم‌های شبکه‌های خارجی همچون تلگرام هستند و فقدان پیوست فرهنگی همراه این شبکه‌ها موجب شده تا آن‌ها هم درست شبیه همتایان غیرایرانی‌شان بی‌هیچ نظارتی رها شوند.
شبکه تی وی پلاس شاید به‌واسطه سؤالات نامتعارف مجری برنامه‌هایش از مهمانان معروف شد! ماجرای سؤال مجری آقای برنامه از مهمان درباره نظرش درخصوص زیبایی همسرش یا اینکه از خانمی در حضور همسرش بپرسد که به کدام بازیگر آقا علاقه داری و اگر او به خواستگاری‌ات می‌آمد او را انتخاب می‌کردی یا همسر فعلیت؟ و پاسخ می‌گیرد او را! حواشی این شبکه اینترنتی کم و بیش ادامه دارد. حالا این سؤال پیش می‌آید که بین چنین برنامه‌ای با برنامه شبکه یک ماهواره‌ای چه تفاوتی وجود دارد؟
پخش تبلیغات داعش و منافقین روی آپارات
ابوذر منتظر القائم کارشناس فضای مجازی معتقد است آسیب‌های شبکه‌های غیرایرانی در حال کوچ به شبکه‌های داخلی است. وی تأکید می‌کند: با توجه به عدم تبعیت دولت از ماده یکم برنامه پنجم توسعه و عدم پیاده‌سازی بخش‌های مهمی از سیاست‌های کلان و قطعی نظام در برنامه ششم یعنی مسئله پیوست فرهنگی، ما با این مواجه هستیم تهدیداتی که تا روزگذشته در بستر پیام‌رسان‌های معارض مشاهده می‌شد، در حال انتقال به پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اینترنتی داخلی است. به عنوان نمونه شبکه اینترنتی آپارات که توسط محمدجواد شکوری از دوستان قدیمی وزیر ر. ارتباطات اداره می‌شود و بیش از ۵۰ گروه موضوعی محتوای مجرمانه در این شبکه ویدئویی قابل رصد است و بنده خودم حتی محتوای تبلیغاتی سازمان داعش را در این شبکه مشاهده و ثبت کرده‌ام و اخیراً سازمان منافقین هم موفق به پخش ویدئویی در این شبکه شده‌اند. وی معتقد است، به خاطر عدم کنترل محتوایی و نداشتن هیچ‌گونه برنامه‌ای برای نظارت محتوایی به اسم حمایت از تولید و فناوری داخلی شبکه‌ای آرام آرام زمینه بازتولید همان تهدید‌های دیگر می‌شوند. منتظر‌القائم می‌گوید: در روبیکا و فیلیمو فیلم‌هایی با استاندارد‌های نظارتی و محتوایی بسیار متفاوت با سازمان صدا‌و‌سیما در حال پخش است و اینجاست که باید پرسید، سازمان تنظیم مقررات صداو سیما کجاست و چرا استاندارد‌های سیاسی و فرهنگی محصولاتی که در این شبکه‌ها پخش می‌شود با صدا‌و‌سیما بسیار متفاوت است؟
کپی‌برداری از پلتفرم‌ها
منتظر القائم با اشاره به محتوا‌های مبتذلی که در شبکه اینترنتی آپارات به اشتراک گذاشته می‌شود، می‌افزاید آپارات ادعا می‌کند با توجه به حجم زیاد مخاطب و کاربر، محوربودن رسانه مسئولیتش در کنترل محتوا منتفی است. وقتی ما پیوست فرهنگی را برای توسعه زیرساخت‌ها لحاظ نمی‌کنیم، افراد این امکان را می‌یابند که یک زیرساخت را بالا بیاورند و تهدید را ایجاد کنند و در رابطه با پاسخ به این تهدید از خود سلب مسئولیت می‌کنند. روبیکا و فیلیمو هم همین طور است، به باور وی حتی محتوای کانال‌های افراد هم در حال آلوده‌شدن است. این کارشناس فضای مجازی تصریح می‌کند: اگر به سراغ شبکه‌های پیام‌رسان داخلی همچون بله، گپ، ایتا و سروش بروید، مشاهده می‌کنید که محتوا‌های فاسد در حال رشدکردن است حتی گاهی مطالب خطرناکی که در حوزه سلامت مطرح می‌شد، از طریق اینستاگرام و تلگرام به این شبکه‌ها می‌آمد و در اینجا نشر داده می‌شود. منتظر القائم در پاسخ به چرایی چنین روندی توضیح می‌دهد: هیچ‌یک از این پیام‌رسان‌ها پیوست فرهنگی ندارند و تنها پلتفرم‌هایی شبیه تلگرام را طراحی کرده‌ایم بدون آنکه به پیوست فرهنگی توجه شود. مدیران این شبکه‌ها هم در رابطه با محتوای فاسد این شبکه‌ها به سیاست‌های وزارت ارتباطات و فضای مجازی در مسئولیت‌زدایی از مدیران شبکه‌های پیام‌رسان ایرانی استناد می‌کنند. در عمل مرکز ملی فضای مجازی مسئولیت مدیران این شبکه‌ها را برخلاف قانون مجازات اسلامی کاهش داده و آن‌ها صرفاً در موارد محدودی مثل تروریسم و پورنوگرافی محض مسئولیت دارند، هر چند که متأسفانه این موارد هم وجود دارد.