طبق قاعده نفی سبیل، کفار نباید در فضای مجازی (سایبری) سلطه داشته باشند و باید هرگونه توسعه و گسترش این فضا از حیث فناوری و محتوا منطبق بر این قاعده باشد.

امروزه فضای سایبر موجود از حیث انگیزه، معماری و محتوای قابل دسترس و جریان محتوا، ابزاری برای سلطه کفار بر راه های عزت آفرین جامعه اسلامی و ایجاد انحراف در خواسته ها، اهداف و باورهای مبتنی بر حرکت تعالی گرایانه است. سرویس مکان محور در حال رصد توانمندی های اقتدارافزای جامعه در پوشش جذابیت فناوری هستند. شبکه های اجتماعی به ابرگراف تعاملات و روابط جامعه دست پیدا کره اند و کسی دیگر از رصد پنهان نیست. مثال زندگی در اتاق شیشه ای در این مورد به تدریج توهم گرایانه نیست، به خصوص اینکه طراحان ابزارهای دسترسی به فضای سایبر، گوشی ها و سایر ابزارهای هوشمند مورد استفاده، فقط فناوری مورد خواسته کاربران و استفاده کنندگان از این ابزارها را طراحی نمی کنند، بلکه مشتریان دیگری هم دارند که با فروش اطلاعات کاربران به آنها و همچنین امکان دسترسی به اطلاعات آنها، منافع مادی و غیرمادی دیگری را برای خود کسب می کنند.

موتورهای جستجو در حال جهت دهی به فکر و اندیشه کاربر و مهندسی جامعه هستند. مرورگرها همه تعاملات و ارتباطات کاربران و جوامع را رصد می کنند و سرویس های ابری در حال متمرکز ساختن داده ها و اینترنت اشیاء، به رصد همه رفتارها می پردازند و این مجموعه رصدها و کنترل ها در شبکه ای به وسعت جهان در حال تبدیل شدن به تابلوی بزرگی است که کوچک ترین تحرکات در آن قابل رصد، پایش و اشراف است. جنگ نرم و ناتوی فرهنگی غرب با بستر فضای سایبر ملموس شده است. با این حال برخی این جنگ همه جانبه را در پوشش فناوری های جذاب و فریبنده سایبری نمی بینند. فضای سایبر با قدرت مهندسی افکار و تغییر ذائقه ها و توامانی با تغییر سبک زندگی جامعه اسلامی با جنگ نرم و شبیخون فرهنگی به دنبال سلطه و تغییر جامعه اسلامی هستند.

فضای سایبر با این ویژگی ها مشمول قاعده نفی سبیل است و از آنجایی که شارع مقدس حکم نموده که کفار نباید بر مسیرهای اقتدار افزا و عزت آفرین مومنین و جامعه اسلامی به هر روشی سلطه یابند: «لن یجعل اللَّه للکافرین علی المؤمنین سبیلا»(نساء آیه ۱۴۱)، هرگونه توسعه و گسترش فضای سایبر از حیث فناوری و محتوا باید مبتنی بر قاعده نفی سبیل باشد. این عدم پذیرش سلطه هم در رفتار سایبری فردی حاکم خواهد بود و هم در رفتار حاکمیتی. نظام اسلامی با توجه به سلطه سایبری کفار باید با اتخاذ مجموعه ای سیاست ها به جهت دهی به فضای سایبر و استحاله از درون آن بپردازد. اینکه مقام مقام معظم رهبری به شکل گیری حکمرانی نوینی در اداره جامعه با گسترش فضای سایبر اشاره می فرمایند، توجه به منابع نوین شکل دهنده به قدرت در آینده بسیار نزدیک است که در حال تغییر حکمرانی سنتی در محدوده مرزهای طبیعی جغرافیایی است.

پیامد این اثبات، اتخاذ دو رویکرد پسینی و پیشینی برای گسترش فضای سایبر است. در رویکرد پسینی که اشاره به فضای سایبر موجود دارد، باید با اتخاذ سیاست هایی سلبی و ایجابی، فضای سایبر را تا حدودی تحت کنترل و مدیریت درآورد تا سطح سلطه کفار از طریق فضای سایبری کاهش یابد. مرزبانی سایبری و توجه به سواد سایبری از جمله این این اقدامات است. هدف رویکرد پیشینی نیز پی ساخت فضای سایبر مبتنی بر قواعد فقه اسلامی از جمله قاعده نفی سبیل، قاعده لاضرر و سایر قواعد فقهیه است.

باید توجه داشته که با حکومت فقه بر فضای سایبر و گسترش آن در نظام اسلامی، گسترش این فضا نه امری فناورانه و مرتبط با اقتصاد که امری مرتبط با حاکمیت اسلامی است. به این معنا که گسترش فضای سایبر و خدمات قابل ارائه در این فضا که امری عقلانی است، باید با حفظ نظام اسلامی بوده و هرگونه توسعه مبتنی بر عدم سلطه کفار بر نظام اسلامی شکل بگیرد. در حقیقت باید حکمرانی نوینی را بر اساس اقتضائات فضای سایبری و اهداف انقلاب اسلامی شکل داد تا با حفظ فرصت های سایبری برای تعالی نظام، تهدیدها را نیز به فرصت تبدیل نمود. از این رو است که مقام معظم رهبری فضای سایبری را به اندازه انقلاب اسلامی دارای اهمیت می دانند، یعنی این فضا می تواند منهاج نفوذ کفار بر راه های عزت آفرینی و استحکام درونی نظام اسلامی باشد و همچنین می تواند موجب گسترش و نفوذ جهانی انقلاب اسلامی شود.

  • منبع خبر : خبرگزاری تسنیم