دسترسی ها

اخلاق در فضای مجازی
اغلب کاربران اینترنت افرادی هستند که در فضای واقعی، از ادب و متانت لازم برخوردار می باشند. نگرش نادرست برخی از این افراد به فضای نت، موجب می شود تا در این فضا به تدریج اخلاق و نزاکت اسلامی را کنار بگذارند، و رفتاری غیر از رفتار واقعی خود به نمایش بگذارند.
هر چند که فضای اینترنت فضایی مجازی است، امّا بپذیریم که پشت هر مانیتوری یک انسان واقعی نشسته، نه یک موجود مجازی و غیر واقعی! مخاطب ما انسانی است که روح دارد، از احساسات انسانی برخوردارد است و برای شخصیت خود ارزش قائل است.
وقتی فضای مجازی اینترنت را با فضای واقعی یکسان دیدیم، و زمانی که متوجّه شدیم مخاطب ما هم یک انسان است، در آن صورت کاملاً متوجّه می¬ شویم، که زشتی دروغ و بی نزاکتی و بد اخلاقی تنها مخصوص دنیای واقعی نیست و متوجه می شویم که چنین کارهایی حتی در فضای به ظاهر مجازی اینترنت هم قبیح و بلکه حرام است.
البته بعضی از افرادی که اصول اخلاقی را دستاویزی برای جلب توجّه دیگران می دانند، در واقع ارزش اصول اخلاقی را در کسب محبوبیت خلاصه می¬ کنند، و تنها زمانی حاضر به رعایت چنین اصولی می¬شوند که برای مخاطب قابل شناسایی باشند. این افراد به خاطر انگیزه ی نادرستی که در پذیرش اصول اخلاقی دارند، در دام نفاق و دوگانگی گرفتار می شوند و در خلوت و جلوت، دو نوع رفتار متفاوت ارائه می دهند. کاملاً طبیعی است که وقتی چنین افرادی پای اینترنت می نشینند، حاضر به ارائه ی اصول اخلاقی نیستند و گفتار و نوشتار کاملا متفاوتی ارائه می دهند.
میل قلبی و پنهان به گناه، و نیز علاقه ی درونی به شکستن چارچوبه های اخلاقی، از جمله اموری هستند که کاربران اینترنت را دچار مشکل می کند. برخی از کاربران محترم علی رغم عمل به اصول اخلاقی، در رابطه با رعایت آن ها به باور قلبی دست پیدا نکرده اند. چنین افرادی در ناحیه ی افکار خود آرزوی خروج از این چارچوبه ها را در سر می پرورانند، و با ورود به فضای اینترنت، به تدریج به خیالات خود جامه ی عمل می پوشاند. آن ها سعی می کند با حرص و ولع، تمام آن چه را که در دنیای واقعی از آن دور بوده اند، در دنیای به ظاهر مجازی اینترنت محقّق کند و با شکستن اصول اخلاقی به خیالات نادرست خود پاسخ مثبت گویند.
ورود به عرصه ی خطرناک سایت های مستهجن هم از جمله خطرهایی است که کاربران اینترنت را تهدید می کند و موجب بروز رفتار دوگانه در آن ها خواهد شد. وقتی کاربری وارد فضای غیر اخلاقی و جنسی شد، در آن صورت از چارچوبه های انسانیت خارج می شود و خود را سرگردان در بیابان های غرایز حیوانی می بیند. فضای حیوانی، محیط بی مسئولیتی و خودخواهی است. در این فضا نمی توان خبری از اخلاق و معنویت گرفت و باورهای انسانی معنایی برای خود پیدا نمی کنند. وقتی کاربر اینترنت ـ خواسته با ناخواسته ـ وارد چنین فضایی شود، به سرعت از اخلاق و ادب فاصله می گیرد و به هیچ وجه نمی تواند در فضای اینترنت، رفتار اخلاقی و انسانی از خود به نمایش بگذارد.
دقّت در نوع گفتار با کاربران غیر هم جنس هم از مواردی است که سهم زیادی در رعایت اخلاق اینترنتی به خود اختصاص داده است. شوخی و مزاح با نامحرم، درد دل کردن با وی و نیز گفتگوی بی مورد با آن ها، موجب می شود تا کاربر گرامی به تدریج از اخلاق اسلامی فاصله گیرد و در دام های شیطانی گرفتار شود. کاربری که در فضای واقعی از نگاه کردن به نامحرم هم ابا دارد، با ورود به فضای نت، با این تصور که کسی او را نمی بیند و نمی شناسد، با نامحرم به شوخی و مزاح می پردازد، و به تدریج پرده های حیای خود را دریده می بیند. در این صورت کار به جایی می رسد که در فضای واقعی هم از انجام چنین کارهای ابا ندارد!
یکی دیگر از خطرهایی که افراد متدین را تهدید می کند، مشاوره با جنس مخالف است. کابری که در سایت یا یک شبکه ی اجتماعی به خوش نامی معروف شده، مورد توجه دیگران قرار می گیرد و ممکن است افرادی بخواهند مشکلات و ناگفته های زندگی خود را با او در میان بگذارند. توصیه ی ما به چنین کاربرهایی این است که زیر بار چنین مشاوره هایی نروند و با نهایت تواضع و فروتنی، شخص مراجعه کننده را به افراد خبره و مطلع ارجاع دهند. در خصوص افراد مطلع هم توصیه می کنیم که اگر کاربری از جنس مخالف تقاضای مشاوره داشت، ضمن رعایت اصل امانت داری مراقب باشند به گونه ای رفتار نکنند تا طرف مقابل را در دام جاذبه ی عاطفی خود قرار دهند. سؤالات بی مورد در عرصه ی مشاوره، ابراز احساسات در مورد مشکلات او از خطرهایی است که تهدیدی جدی برای مشاوره به شمار می رود. گاهی اوقات شندیده می شود مشاور از روی دل سوزی زودتر از شخص مراجعه کننده پی گیر مشکلات وی می شود و از او سؤال می کند که آیا مشکلش حل شده یا این که همچنان باقی است. ممکن است چنین کاری را به ظاهر ساده و بلکه کاری اخلاقی تلقی کنید، اما حقیقت این است که این کار در برخی موارد موجب بروز مشکلات خاصی خواهد بود. مثلا ممکن است شخص مراجعه کننده که از نیت پاک مشاور آگاهی ندارد، دچار سوء تفاهم شود و گمان کند که مشاور نیت سوءی دارد. مشکل دیگری که در این کار به چشم می خورد، گرفتار شدن مراجعه کننده در دام توهّم عاطفی است. شخصی که دچار مشکلات خانوادگی و رفتاری شده و نیاز به پناه گاه دارد، به محضی که احساس کرد فکر مشاور درگیر وی شده و جویای احوال او است ممکن است اسیر محبت های وی شود و با تصویر سازی های ذهنی خود، شیفته ی وی گردد.

منبع: هم اندیشی دینی