دسترسی ها

یکی دو هفته ای که است که قسمتی از فصل سوم برنامه «ممیزی شعر و ترانه» در شبکه های اجتماعی دست به دست می‌شود. در این برنامه ممیز یا سانسورچی (بخوانید جمهوری اسلامی) از خواننده می‌خواهد که بخواند «تو صلاحت چیز دیگه است و خودت نمیدونی به خدا» و در جواب اعتراض وی می‌گوید «من کارت خسروانی دارم که در اختیار یک سری معدود گذاشته می‌شود که صلاح بقیه را تشخیص بدهند». در همین اثنا خبری منتشر می‌شود که ظاهرا دسترسی به جویشگر گوگل و بینگ در حالت جستجوی ایمن (Safe search) به صورت پیش فرض برای همه ایرانیان فعال شده است. سروصداهایی در بین فعالان فضای مجازی بلند می‌شود که چه نشسته‌اید، وزارت ارتباطات تمام ایرانیان را کودک درنظر گرفته، خودش صلاح مردم را تشخیص داده و به شعور ما توهین کرده است. در این رابطه چند نکته مهم گفتنی است:

• قبل از هرچیز توجه کنیم که برنامه مذکور توسط تیم مدیران فیلمو تهیه می‌شود؛ یعنی وبگاهی که مهمترین جاذبه سریال‌های خود را از راه رفتن زیگزاگی رو و آن طرف خط قرمزها در بیان مباحث جنسی و سیاسی می‌گیرد. همان مباحثی که مهمترین چالش سامانه‌های نمایش برخط با صداوسیما (فارغ از انحصارگرایی و زیاده خواهی این سازمان) در سال‌های اخیر بوده است. حالا فیلیمو ۶۰ قسمت برنامه ساخته که این اندیشه سکولار را ترویج کند که هرکس کشیش خودش است و هیچ کس حتی خدا و رسول حق ندارد صلاح دیگران را تشخیص بدهد. در واقع پیام اصلی برنامه این است که اصل ممیزی کار احمقانه‌ای است که توسط تعدادی آدم زورگو، خودبزرگ بین و متوهم انجام می‌شود تا با تهدید و ارعاب ـ به قول برنامه نرم ـ به دیگران بگویند که چه ببیند و چه نبینند و این فضاسازی های اخیر مجازی نشان می‌دهد که برنامه در نیل به این هدف موفق بوده است.

• به خلاف آنچه در قسمت «نسترن ای عشق من» نمایش داده می‌شود که مبنای ممیزی «این جوری تعیین شده دیگه» و «چون ما میگیم» نیست و ممیزی اتفاقا از منطق حِکمی و شرعی محکمی برخوردار است؛ ممیزی منطق شرعی دارد چرا که دولت اسلامی نباید امکان دسترسی به آنچه حرام و خلاف باورها و ارزش های دینی است، را فراهم کند. و منطق فلسفی دارد، بدین معنا که هر دولتی باید زمینه و اقتضای «رشد» شهروندان خود را فراهم کند و از آنچه مخل به رشد انسانی ایشان است، ممانعت کند. خواه مواد مخدر باشد، خواه مشروبات الکلی و خواه هرزه‌نگاری و پرنوگرافی.[۱]

• در فضای مجازی هم دولت‌ها با همه تفاوت‌های نظری که دارند، مواردی را پالایش می‌کنند؛ ایالات متحده دستور به حذف مطالب مرتبط با گروه‌های مقاومت، حزب الله و شهید سلیمانی می‌دهد و عربستان سعودی، موارد علیه خاندان سلطنت و هجوم به یمن را فیلتر می‌کند. اتحادیه اروپا نیز با توجه به دغدغه‌ای که نسبت به حقوق کودکان دارد، سکوهای بزرگ را مدام الزام می‌کند که تا می‌توانند از سن کاربران خود اطلاع پیدا کنند و موارد نامناسب به این سنین را در معرض دید آنان قرار ندهند. جالب اینکه دولت انگلستان سیاست «هیچ کس، مگر» را انتخاب کرده است. یعنی اگرچه امکان دسترسی به سایت‌های ضداخلاقی و هرزه‌نگاری در فضای مجازی انگلستان فراهم است، اما از اواخر ۲۰۱۳ دسترسی کاربران بریتانیایی به محتوای مستهجن به طور پیش‌فرض توسط ارائه دهندگان سرویس اینترنت، مسدود شده است، مگر مشتری درخواست کند. [۲]

• بر اساس توضیحات گوگل، در جستجوی ایمن تنها پنج مورد امور جنسی، حقه‌بازی، خشونت، تصاویر پزشکی و نژادپرستی محدود خواهد شد و این قابلیت شامل موارد دینی و سیاسی نمی‌شود. به علاوه هم اکنون گوگل پلی اپلیکیشن Family Link یعنی برنامک خود برای نظارت والدینی (Parental control) را برای ایرانیان تحریم کرده است، لذا هیچ بعید نیست که قابلیت جستجوی ایمن نیز به زودی در ایران غیرفعال شود! اما با توجه به اینکه این پنج مورد هم‌اکنون نیز در فهرست مصادیق مجرمانه کشور قرار دارد، به نظر می‌رسد با فعال‌شدن این قابلیت، اتفاق خاصی در فضای وب نمی افتد، جز اینکه کاربران وقتی بر کلمات عمومی مانند دختر یا سینه در جویشگر خود کلیک می‌کنند، با تصاویر غیراخلاقی روبرو نخواهند شد و این مسئله به سالم‌سازی فضای وب کمک خواهد کرد.

• در نهایت به نظر می‌رسد دست اندر کاران باید به‌دقت بررسی کنند که با فعال کردن این سرویس چه خدمات مفید و مهمی ممکن است از دسترس خارج شود که آن را اصلاح نمایند. تا آن زمان هم اگر پژوهشگری نیاز واجب به تماشای تصاویر خشونت‌های داعش در عراق و سوریه داشت یا دانشجوی پزشکی‌ای می‌خواست از طریق گوگل ایمیج! از آخرین یافته های علمی دنیا بهره‌مند شود، پیشنهاد می‌شود فیلترشکن خود را دقایقی روشن کند!

[۱] برای توضیح بیشتر کتاب آزادی معنوی اثر استاد شهید مطهری را ملاحظه کنید.

[۲] https://en.wikipedia.org/wiki/Web_blocking_in_the_United_Kingdom

• نویسنده : دکتر محمدحسین سیاح طاهری؛ جامعه شناس و کارشناس فضای مجازی
• منبع خبر : جمعیت توسعه گران فضای مجازی پاک