دسترسی ها

ویژگی‌های خاص فضای مجازی و اینترنت (که ناشی از معماری خاص این فضای چندرسانه‌ای است) شامل:

۱. تبدیل مکان به فضا: فضای مجازی، مفهوم مکان را دگرگون ساخته است. مکان، محیطی است محدود و فیزیکی. امروز با وجود اینترنت دیگر مکان فیزیکی وجود ندارد. برای مثال اگر ما برای انجام امور مالیاتی به ساختمانی مشخص می‌رویم، در دنیای مجازی می‌توانیم همان کار را از طریق اتصال به اینترنت انجام دهیم.

۲. ارتباط فرامحلی: تا قبل از اینترنت ارتباط افراد محدود به محله و منطقه خود می‌شد. حتی تلویزیون تنها بعدی از جهان را برای انسان پدیدار می‌ساخت. اما اینترنت و فضای مجازی توانایی سیر و گذار انسان را از محلی به محل دیگر ممکن ساخته است به‌نحوی که انسان می‌تواند در لحظه‌ چند محل متفاوت را زیر نظر داشته باشد. درحقیقت، فضای مجازی مکان و زمان را درنوردیده است.

۳. مخاطب گزینشگر و کنشگر: برخلاف سایر مدیوم‌های ارتباطی، در فضای مجازی انسان می‌تواند خود دست به تولید محتوا بزند. این امکان در مدیومی مانند تلویزیون ممکن نیست؛ عموم برنامه‌ها از پیش ضبط‌شده هستند و مخاطب برابر آنها صرفا یک تماشاگر منفعل به شمار می آیند. همچنین فضای مجازی، دنیای اطلاعات است و همه رقم اطلاعات در همه سطحی در آن یافت می‌شود. مخاطب در این فضا می‌تواند خود به عنوان گزینشگر اطلاعات عمل کند و اطلاعاتی را که به آنها نیاز دارد انتخاب کند.

۴. تغییر در مفهوم قدرت: قدرت اجتماعی چیست؟ قدرت اجتماعی توانایی مردمی است که از طریق آن خواست جمعی به مسئولان تحمیل می‌شود. در گذشته اگر برای اثرگذاری در دنیای سیاست لازم بود تا راهپیمایی‌های خیابانی صورت گیرد، امروزه این راهپیمایی‌ها در اینترنت صورت می‌گیرد. ملموس‌ترین حالت این ویژگی در کمپین‌هاست؛ نمونه نزدیک آن طراحی لباس کاروان المپیک ایران در ریو! حجم انتقادات و طنزهایی که به وجود آمد خواست عمومی را به مسئولان برای طراحی بهتر و دقیق‌تر گوشزد کرد.

۵. ماهیت شبکه‌ای: شبکه مجموعه‌ای از افراد است که با هم در ارتباطند. تا قبل از اینترنت، شبکه افراد، محدود به فضای مشترک بود اما اینترنت ماهیت شبکه‌ای متفاوتی را در اختیار کاربران قرار داد به‌نحوی که بدون نیاز به هیچ فضای مشترکی حتی انسان می‌تواند با اقوام و ملیت‌های مختلف ارتباط بگیرد.

درمجموع باید گفت، اینترنت و فضای مجازی، جمعی از همه رسانه‌هاست و در آن هم پیام کتبی و صوتی و شفاهی تولید می‌شود و هم محتوای تبلیغی و ایدئولوژیک در آن وجود خواهد داشت. بی‌تردید در دنیایی که با محدودیت منابع روبه‌روست ایجاد دنیایی موازی دنیای واقعی به نام فضای مجازی می‌تواند در صرفه‌جویی در منابع طبیعی یاری‌دهنده باشد؛ اما به همین میزان، افرادی که در این دنیا هستند نیز ماهیت مجازی دارند و این به خودی‌خود می‌تواند برای کاربران خطراتی را داشته باشد هم در زندگی واقعی و هم در زندگی مجازی. شناخت معماری خاص اینترنت از این رو مهم است که به ما کمک می‌کند تا با شناخت دقیق از محیطی که در آن کنشگری می‌کنیم استفاده از این فضا را بهینه کنیم و آسیب‌های آن را کاهش دهیم.