دسترسی ها

ابراهیم مهرانی مولف کتاب رسانه و والدین دیگر، درباره لزوم فراگیری سواد رسانه گفت: بسیاری از مردم سواد رسانه‌ای را با سواد کاربری اشتباه می‌گیرند در حالیکه سواد رسانه‌ای به تحلیل محتوا، تکنیک ها برمی گردد و اینکه مخاطب بتواند متن و زیر متن را درست تشخیص دهد.

وی ادامه داد: ما در حوزه سواد رسانه‌ای در کشور به شدت ضعف داریم، در دهه‌های گذشته قبل از اینکه تکنولوژی به کشور شود، آموزشی داده نشد و بی محابا تکنولوژی وارد کشور شد. نتیجه آن هم این آسیب‌هایی شده است که اکنون مشاهده می‌کنیم، همچنین برخی برخورد‌ها چکشی و سلبی، بدون اینکه به مردم بگوییم که علت آن چیست، باعث از بین رفتن سرمایه اجتماعی و بدبینی شد.

این کارشناس رسانه افزود: برای تعریف سوادرسانه‌ای نمی‌شود تعریف متقنی آورد و افراد سرشناس این حوزه تعاریف مختلفی را ارائه داده اند، اما وجه مشترک این افراد، بحث فهم محتوا است. در این واژه همه اشتراک دارند.

مهرانی با اشاره ببه اینکه موضوع سوادفضای مجازی ذیل سوادرسانه‌ای است، گفت: کسی که سواد رسانه‌ای داشته باشد، می‌تواند تکنیک‌های اقناع و زیر متن را تشخصی بدهد و بستر آن به اصطلاح سوادرسانه ای می‌شود. البته ما مجاز نداریم، این واژه Virtual space که ترجمه شد فضای مجازی به غلط ترجمه شد؛ باید ترجمه می‌شود فضای واقعی ناملموس مانند اکسیژن؛ که قابلیت لمس ندارد ولیکن تاثیر گذار است.

مولف کتاب رسانه و والدین دیگر افزود: متاسفانه سیاست گذاری در حوزه این به اصطلاح فضای مجازی بسیار اشتباه بوده و هست. هر بار فن آوری نوینی وارد عرصه جامعه شده به شدت آسیب وارد کرده و این نتیجه تصمیمات غلطی است که در حوزه فن آوری‌ها از سوی متولیان امور فرهنگی جامعه اتخاذ شده است. به طور مثال اگر به کمی عقب‌تر برگردیم به ورود پدیده‌ای به نام بلوتوث برمی‌خوریم، وقتی قابلیت بلوتوث بر روی گوش‌های موبایل آمد مردم بی محابا شروع کردند به استفاده کردن تا جائیکه به خاطر مشکلات اخلاقی آن، در برخی از مکان‌ها جمعی محدودیت‌هایی برای به کارگیری چنین فناوری‌هایی ایجاد کردند که مردم نتوانند بلوتوث ارسال کنند. در واقع مردم خودشان آزمون و خطا کردند تا این موضوع طبیعی شد. این شبکه‌های اجتماعی هم همین است مردم خودشان دارند آزمون و خطا می‌کنند، برای همین است که اینقدر افزایش پرونده در محاکم قضایی را شاهد هستیم.

وی یکی از اشکالات سواد رسانه‌ای در کشور را اختلافات فعالان این حوزه دانست و افزود: اختلاف سلیقه و اختلاف نظر‌ها حتی در میان فعالان این حوزه و حتی در میان جبهه انقلاب هم دیده می‌شود، در این زمینه باید یک نفر کدخدا منشی و وحدت رویه را میان این افراد و جریانات برقرار کند. متاسفانه شاهد هستیم که بعضاً دوستان، یکدیگر را تخریب می‌کنند، هر چند همه متعلق به نظام هستند و به جای اینکه انرژی شان را روی تعالی مردم در این فضا گذارند بعضا یکدیگر را تخریب می‌کنند ودر این میان مردم را دچار سردرگمی می‌کنند.

این مدرس سواد رسانه‌ای ادامه داد: متاسفانه برخی از مسئولین به رسانه‌ها بیشتر به چشم ابزاری نگاه می‌کنند؛ نگاه ابزاری باعث می‌شود مردم دچار بدبینی به نظام شود. برای مثال بریتانیا اعلام کرده که شبکه اینستاگرام، آسیب زاترین شبکه اجتماعی دنیا است اما این شبکه در کشور ما آزاد است، توئیتر که فارغ از مالکیت آن، متن محور و به نظرم فضای فرهیخته محور است فیلتر شده است.

وی تصریح کرد: سیاستی که کشور چین و یا روسیه در حوزه فضای مجازی به ویژه شبکه‌های اجتماعی اتخاذ کرده‌اند بهترین سیاست است. چین و روسیه اینترنت و زیر ساخت ملی خودش را راه اندازی کرده و شبکه اجتماعی خود را حمایت می‌کنند و تمام قابیلت‌های آن را بر اساس نیاز‌های اجتماعی در اختیار کاربران قرار دادند و مردم تکلیف شان را در خصوص نحوه به کار گیری این فضا می‌دانند. در حالی که ما در ایران در حوزه شبکه‌های اجتماعی، مردم را سردرگم کردیم، چند شبکه اجتماعی معرفی کردیم و اکنون کاربران سردرگم هستند که فرضاً دوست شان در کدام شبکه عضو است. این سیاست، خیلی سردرگم کننده است.

مهرانی با اشاره به معرفی نامناسب از واژه فیلترینگ در کشور، گفت: فیلترینگ همه جای دنیا وجود دارد و این استفاده از لفظ فیلترینگ که با بگیر و ببند همراه است، باعث تحریک هیجانی مردم می‌شود.

وی ادامه داد: به نظر به جای کلمه فیلترینگ باید از واژه پایش استفاده کرد. چرا افراد دور خانه خودم را دیوار می‌کشند؟ برای اینکه نفوذی در حریم خصوصی آنان شکل نگیرد، متاسفانه دولت خودش را کنار کشیده و انتظار دارد مردم خودشان را با این فضا مطابقت بدهند. چرا حاکمیت نمی‌آید این فضا را امن کند؟ اینترنت باید امن، سریع، سالم و پاک باشد. الان کدام یکی از این ویژگی‌ها را دارد؟ الان کدام پدر و مادر بدون دغدغه خاطر می‌تواند فرزندش را وارد این فضا کنند؟ کشور‌هایی مثل آمریکا قوانینی دارندکه مثلا فرد زیر ۱۳ سال، حق ورود به شبکه‌های اجتماعی را ندارد. گوگل موتور جستجوی kidrex را راه اندازی کرده است اما ما در این فضا برای کودک و نوجوان خودمان چه کار کردیم؟

این کارشناس ادامه داد: شورای عالی فضای مجازی با دستور رهبرانقلاب ایجاد شد سوال این است، چرا منویات ایشان بعد از گذشت چند سال هنوز محقق نشده است. کدام یک از دستورات رهبری در خصوص فضای مجازی محقق شد؟ ایشان چقدر تاکید کردند بر راه اندازی شبکه ملی اطلاعات؟ چرا این شبکه ایجاد نشده است؟

وی گفت: خوشبختانه یکسری نهاد و ارگان به دلیل دغدغه انقلابی بودن در حوزه سواد رسانه‌ای ورود پیدا کردند. از مجموعه سپاه، پلیس فتا، گرفته تا روحانیون و نیرو‌های دغدغه‌مند ارزشی، در این حوزه احساس تکلیف کرده و وارد عمل شده اند، اما بعضاً شاهد هستیم که این عزیزان نیز دارند با موضوع احساسی برخورد می‌کنند.

این کارشناس رسانه تشریح کرد: در حوزه سواد رسانه مطالبی که برای مخاطبان بعضاً ارائه می‌شود خیلی حلاجی نشده است. به طور مثال الان دغدغه مردم چه چیزی است؟ الان چه اطلاعاتی باید به مردم گفته بشود؟ باید مطالبی که گفته می‌شود درخور مخاطب باشد چرا که همه مخاطبان یک درک و ظرفیت در باره این فضا ندارند. محتوا حتی برای مخاطبان مختلف باید متفاوت باشد، برای دختر دبیرستانی با پسر دبیرستانی و یا والدین باید محتوا متفاوت باشد.

مولف کتاب رسانه و والدین دیگر با اشاره به فرصت‌ها و تهدیدات به اصطلاح فضای مجازی گفت: برخی بزرگواران آنچنان تهدید محور می‌بینند که استفاده از این ابزار را ممنوع می‌کنند، این فضا می‌تواند فرصت‌ها بسیار خوبی هم داشته باشد، اما به شرط مدیریت درست، یعنی تا زمانی که این فضا مدیریت نشود، آسیب‌ها و مضراتش بیشتر از منفعت آن خواهد بود. الان فضای کسب وکار، درمانگری و اقتصادی و… که دارد در این فضا راه اندازی می‌شود، اگر همراه مطالب خلاف واقع ویا کلاه برداری باشد چگونه می‌توان با آن مقابله کرد؟ اگر سیاست گذاری‌ها درست نشود، هر چقدر هم کارشناسان از زوایای مختلف بحث کنند، کماکان در یک دور معیوب وناقص قدم گذاشته اند.

مهرانی تصریح کرد: ما در آینده شاهد اینترنت اشیاء خواهیم بود. خوب اگر تمام ابزار‌ها به این به اصطلاح فضای مجازی متصل شوند با توجه به مالکیت زیرساخت‌های اینترنت در کشور عملا اختیار تمام ابزار‌ها دراختیار مالکان اینترنت یا بهتر بگوییم آمریکا است. اگر به فکر نباشیم و درست مدیریت نکنیم، اتفاقات جبران ناپذیری خواهد افتاد. شاید برای همین است که رهبر انقلاب در سال ۹۲ در دیدار با اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی فرمودند: «من عرض می‌کنم ما در برخورد با مسائل تهاجمی، پدیده را در اول ورود، حتی قبل از ورود باید بشناسیم. فرض کنید یک چیزی، یک فکری، یک روشی در دنیا دارد رایج می‌شود؛ پیدا است که این اینجا خواهد آمد – خب دنیا دنیای ارتباطات است، دنیای اتصال و ارتباط است، نمی‌شود حصار کشید – قبل از آنکه بیاید، به فکر باشید که برخورد حکیمانه با این چیست. معنای این همیشه این نیست که ما آن را رد کنیم؛ نه گاهی یک پدیده‌ای است که ما آن را می‌توانیم قبول کنیم، گاهی پدیده‌ای است که می‌توانیم اصلاح کنیم، دیر جنبیدن، دیر فهمیدن، دیر به فکر علاج افتادن، این اشکالات را دارد.» متأسفانه در عمل فرمایشات ایشان مورد توجه قرار نگرفته است و این غفلت باعث بروز برخی از رخداد‌های اجتماعی و خانوادگی شده است که گاه به تیتر یک جراید نیز تبدیل شده است. پیامبر (ص) در این زمینه می‌فرمایند: من از فقر برامّتم بیم ندارم، اما از آنچه که بر امتم بیمناکم سوء تدبیر است .

وی در پایان با اشاره به مصرف درست رسانه توسط افراد گفت: بنده عنان زندگی خودم را به این شبکه‌های مجازی ندادم، با اینکه فعال این حوزه هستم، اما عمده فعالیت زندگی ام صرف کتاب خوانی و… می‌کنم و کمترین وقتم برای شبکه‌های اجتماعی مصرف می‌شود. بنده روی تلفن همراه شبکه اجتماعی ندارم. بلکه شبکه‌های اجتماعی ام بر روی لپ تابم است تا هر دقیقه و هر لحظه نتوانم به آن دسترسی داشته باشم. در نهایت اگر حاکمیت در کنار مردم قرار نگیرد وبه مقوله‌های تاثیر گذار بر فرهنگ وسلامت جامعه سیاسی نگاه کرده وتصمیم گیری نماید متضرر نهایی این نوع نگاه مردم خواهند بود.