سیزدهمین محفل هم افزایی فعالان فضای مجازی پاک با حضور مهندس مرتضی رحیمی مدیرعامل پیامرسان سروش پلاس و دکتر رسول جلیلی عضو حقیقی شورای عالی فضای مجازی برگزار شد.

در ادامه خلاصه ای از این جلسه تنظیم گردیده است.

دکتر رسول جلیلی در ابتدای جلسه با گوشزد کردن اهمیت نرم افزارها و لایه ی نرم افزاری فضای مجازی، وجود پلتفرم‌های داخلی را عامل قدرت حاکمیت جمهوری‌اسلامی دانسته و کمبود این پلتفرم‌ها را مشکل‌ساز خواندند.

مهندس رحیمی در شروع صحبت به درخواست مجری شرحی از تحصیلات خود دادند:

من ورودی سال ۸۳ دانشکده برق صنعتی شریف هستم، رتبه ۲۰ کنکور، سال ۸۷ کارشناسی ارشد و ۸۹ دکتری مخابرات را شروع کردم و بعد از آن به تحصیل در رشته فلسفه علم و فناوری تغییر جهت دادم، سال ۹۲ ارشد فلسفه علم و تکنولوژی صنعتی شریف بودم و از ۹۴ دکتری را شروع کردم که به امید خدا امسال به پایان میرسد.

در مقدمه مهندس رحیمی با تعریف تکنولوژی به عنوان روش رسیدن به یک هدف ، ادامه دادند که:

 هر تکنولوژی دارای دو بخش ساختار و محتوا است، این مشکل در ایران وجود دارد که فرم و ساختار یک نرم افزار خنثی در نظر گرفته می شود و دغدغه افراد صرفا به سمت محتوا می رود در حالی که در دنیا بحث فرم بسیار با اهمیت است، فرم به معنی ساختاری ست که در هر پلتفرمی وجود دارد.

• دلیل اهمیت فرم اینست که ما هر چقدر هم هزینه کنیم در فرم‌هایی که با ارزش‌های ما سازگار نیست نمیتوانیم به میزان مناسبی تاثیر گذار باشیم.

 در دنیا فلسفه تکنولوژی به همین موضوع میپردازد که چگونه فرم نرم‌افزارها و سیستم‌ها و پلتفرم‌ها فرهنگ سازی میکند؟، چگونه واردات تکنولوژی از جوامع متفاوت باعث تغییر فرهنگ می‌شود و کاربر جدای از تاثیر محتوا تنها در اثر استفاده از این پلتفرم دچار تغییرات نگرش و عقیده و سبک زندگی میشود.

برای مثال فرهنگ سلبریتی محوری که درآن افرادی بدون هیچ تخصصی در مورد مسائل خیلی تخصصی ابرازنظر میکنند، این اتفاق تاثیرات خیلی بدی در جامعه دارد که نتیجه شکل و ساختار نرم‌افزارها است، تاثیراتی که بعضا ناخودآگاه ایجاد می‌شود.

• ما در سروش پلاس اعتقاد داریم ارزش‌های ما با تولید تکنولوژی بسیار بیشتر می تواند رشد کند.

در فرم و تولید یک تکنولوژی نیاز به سرمایه‌گذاری خیلی سنگین است، تولید اطلاعات در پیامرسان ها روزانه چند هزار گیگابایت است، برای مثال سرمایه گذاری که تلگرام روی نگهداری اطلاعات کاربران کرده هزینه خیلی زیادی است که خود جای سوال دارد که این سرمایه گذاری با چه هدفی انجام می شود، در حالی که در پروژه عظیمی مانند فضای ابری گوگل محدودیت حجم بارگذاری داریم اما در تلگرام بدون هیچ محدودیتی این اتفاق می تواند بیفتد و نقشه کسب و کار خاصی هم در مقابل این هزینه هنگفت برای تلگرام شکل نگرفته است.

حوزه دوم نرم افزار و طراحی سرویس است، که پیامرسان حوزه خیلی پیچیده ای در حیطه ی طراحی است ، می‌توان گفت پیام رسان پیچیده ترین حیطه درطراحی نرم افزاری است.

باید در مقایسه ها حجم سرمایه‌گذاری و حمایت ها را در نظر بگیریم، برای مثال نرم افزار تلگرام سرمایه گذاری بزرگی داشته، حمایت‌ها از سمت های مختلفی حتی از کشور ایران شده که باید در نظر گرفته شود، در سال ۹۴، ۹۵ و بعد از مهاجرت افراد از وایبر به تلگرام کاربران تلگرام حدود ۵میلیون نفر بودند، که این اتفاق هم خود به نوعی حمایت سیستم فیلترینگ از تلگرام بود چرا که با فیلتر وایبر مسیر دیگری برای مردم باقی نمیماند، اما بعد رقابتی بین برنامه های تلویزیون حول رشد کانال های تلگرامی شان ایجاد شد و این گونه فعالیت ها باعث شناخته شدن و رشد سریع تلگرام شد.

• برخورد با تکنولوژی در کشور ما به این شکل است که ابتدا مردم را به کار با یک تکنولوژی با سرمایه‌گذاری و پیشرفت خیلی زیاد عادت داده و بعد توصیه به استفاده از نرم افزارهای تازه‌کار و بدون پشتوانه داخلی می‌کنیم.

تیم سروش‌پلاس خود کاربر تمام وقت محصولمان هستیم پس کاملا با مشکلات سروش پلاس در بخش کاربری آشنایی داریم، اگر بخواهیم مشکلات سروش را تقسیم بندی کنیم، اول اینکه از سمت کاربران نگاه درستی به میزان بزرگی این پروژه ایجاد نشده بطوری که میتوان گفت خود ما هم در ابتدای ورورد به ای عرصه دید واضحی از این وسعت و بزرگی کار نداشتیم، شناخت ابعاد این مسئله از دید مردم، فرهیختگان، مسئولین، و تصمیم‌گیران بسیار مهم است، ما دنبال محصولی هستیم که شاید در مقایسه با نمونه های خارجی نیاز به بیش از یک میلیارد دلار سرمایه گذاری داشته باشد، برای مثال اخباری از تلگرام به دست آمده که حدود ۳۰ هزار سرور در تلگرام وجود دارد اما در پیامرسان‌های ایرانی در مجموع حدود ۳۰۰ سرور هم نداریم، این مقایسه با دیدن این تفاوت بزرگ خیلی بهتر خواهد بود، ما اگر رابط کاربری و طراحی چندین برابر تلگرام هم انجام دهیم باز سخت افزار مناسب را نداریم.

• تیم سروش چهار سال است که شبانه روز کار میکنند ، اما مشکل اول بزرگی موضوع و پیچیدگی آن است، دوم این کار نیاز به سخت افزار مناسب برای ارائه کار تیم برنامه‌ساز دارد که این سخت افزار وجود ندارد، هر کسی باید نقش خود را ایفا کند.

شاید یکی از راه حل های اصلی ایجاد یک ابر محتوا و ساختار مرکزی باشد که برای مثال فایلی که در پیام رسان های مختلف ارسال می شود یکبار بارگزاری شود، چرا که تامین سخت افزار هزینه ی زیادی دارد.

مشکل دیگری هم که هست، تعداد خیلی زیادی از کاربران ایرانی به ناگهان به دلیل بروز یک مشکل، فیلتر یا چیزی از این دست وارد پلتفرم های داخلی میشوند، بخاطر نبود زیرساخت های مناسب با مشکل مواجه شده و تجربه بدی خواهند داشت و دیگر در مواقع عادی هم از امکانات داخلی استفاده نخواهند کرد.

• امیدواریم تا شهریور بتوانیم نسل چهار نرم افزار سروش را منتشر کنیم که مشکلات زیادی از این پیام‌رسان در آن مرتفع شده است.

دربخش بعدی صحبت ها مهندس رحیمی با اشاره به مصوبه شورای عالی فضای مجازی برای تقسیم کار در حوزه‌ی حمایت از پیامرسان‌های داخلی، این مصوبه را کامل و بسیار کمک کننده دانسته و ادامه دادند:

وزارت ارتباطات تا حد خوبی پای کار آمد اما تسهیلاتی که به پیام رسان ها دادند اول از نظر اینکه امکان بازپرداخت آن برای بعضی شرکت ها سخت بود، شرکت‌ها برای دریافت اقدام نکردند و اینکه در مقابل سرمایه گذاری شرکت های خارجی مقدار خیلی اندکی بود.

• برای درک بهتر مقیاس در این موضوع، با ۵میلیاردتومان وام وزارت ارتباطات شاید حدود ۴۰ سرور میشد خریداری کرد که در مقابل به ابعاد ۳۰ هزار سرور تلگرام توجه کنید.

مسئله نبود ضمانت اجرایی برای مصوبات شورای عالی فضای مجازی است، برای مثال قوه قضاییه موظف شده بود لایحه ای برای ایجاد مزیت برای پیام رسان های د اخلی نسبت به پیامرسان های خارجی تهیه کند که این اتفاق نیفتاد، یا بانک مرکزی هیچ اقدامی انجام نداده، ما پیشنهاد دادیم فعالیت‌های کسبوکاری در پلتفرم‌های ایرانی حداقل برای چندسال معاف از مالیات باشند، همانطوری که خرید و فروش در پلتفرم های خارجی دارد به سادگی و بدون نظارت انجام میشود، اما با توجه به امکان پیگیری نرم افزارهای داخلی، همین که یک کسبوکار کمی در این پیام رسان ها شکل گرفت باید مالیات بپردازد و در این حیطه هم کاری انجام نشده است.

 مثال مهمی از پیامرسان سروش بحث حمایت صدا و سیما از سروش بود که به شکلی کاریکاتوری و بزرگنمایی شده اتفاق می افتاد، برخورد انحصاری که شکل گرفت و اثر معکوس برای سروش داشت در حالی که ما مکاتباتی برای تغییر این رویه داشتیم، این نوع برخورد صداوسیما با سروش بود در حالی که روبیکا تا حد خوبی ظرفیت صداوسیما را مشخص کرد.

مصوبه شورای عالی فضای مجازی اگر به مطالبه عمومی تبدیل شود تا حد زیادی مشکلات پیامرسان‌ها حل خواهد شد، بنظر من کلا موضوع پیام رسان ها یک موضوع کسب و کاری نیست، همانطوری که گفتم شما هیچ نقشه ی کسب و کاری و هیچ مسیر مشخص درامدی در مقابل هزینه هایی که در نرم افزارهای تلگرام و واتس‌اپ انجام میگیرد نمی‌توانید برای آنها متصور شوید و این نشان از حمایت‌ها و اهدافی غیر از مسیر ظاهری این بسترها دارد.

• در جواب به سوالات حضار جلسه، مهندس رحیمی تفاوت ایجاد شده در نسل جدید سروش پلاس را اول روان شدن بخش رابط کاربری و بعد ارائه امکانات جدیدی بخصوص در بخش مدیریت کانال ها عنوان کردند و در بحث اسپانسرینگ نیز گفتند که سروش پلاس در حال مذاکره است اما چون هزینه بسیار زیاد و بازگشت سرمایه در این کسب‌وکار زمان نیاز دارد، به سختی می‌توان سرمایه‌گذاری پیدا کرد.

ایشان ادامه دادند که، موضوع دیگری که در ایران وجود دارد موضوع مجوزها است، برای مثال مجوز کارت به کارت یا مجوز های دیگر به نرم افزارهای خاصی داده می‌شود که این موضوع به نوعی به وابستگی نرم افزارها برمیگردد، به شکلی که گاه شاهد بوده ایم مصوبه ای در بانک مرکزی انجام میشده و فردای آن روز زیر ساخت آن در بعضی نرم افزارهای پرداخت فعال میشده که ساخت آن چندماه زمان میبرده است.

ما در ایران به نوعی جنگ قدرت در زمینه پیامرسانی داریم، اگر میخواهیم در این زمینه قدرتمند بشویم باید تمرکز کنیم، الان هر سازمانی میخواهد یک پیامرسان داشته باشد، این تعداد بالای پیامرسان با توجه به نبود زیرساخت و کمبودهای موجود بنظر من بیشتر تلاشی برای به شکست کامل کشاندن پیامرسان های داخلی ست.

در بحث کپی رایت، مدیر عامل سروش پلاس با اشاره به دو بخش عمومی و دسته بندی شده ی کانال های سروش توضیح داد :

در بخش کانال‌های عمومی ما بر اساس گزارش تخلف کاربرها اقدام میکنیم و مخصوصا در بحث کپی‌رایت مغایرت با قوانین کشور رامدنظر داریم، اما در بخش دسته بندی که تعداد خیلی کمتری از کانال های عمومی را شامل می‌شود، هم بصورت هوشمند و هم دستی این کانال ها بررسی میشوند.

در پاسخ به این سوال که آیا به نظر شما اخلال عمدی در خدمات‌رسانی پیامرسان‌های داخلی ایجاد می‌شود، مهندس رحیمی توضیح دادند:

گاهی اوقات بعضی کاربران از بعضی مناطق دچار مشکلاتی می‌شوندو یا گزارشاتی را دریافت میکنیم اما سمت سرور ما مشکلی وجود ندارد، نمیتوانم این موضوع را عامدانه یا غیرعامدانه بدانم اما با بررسی که دیگر پیامرسان‌ها کرده بودند گاه تفاوتی در ارائه پهنای باند مشاهده شده بود که مثلا ۷۰درصد پهنای باند به پلتفرم‌های خارجی داده میشود یا تفاوت سرعت‌ها و زیرساخت‌ها برای شبکه داخلی و خارجی که گاه شاهد مشکلاتی در شبکه داخلی هستیم اما شبکه اینترنت دچار مشکلی نمی‌شود.

مهندس رحیمی در جمع بندی جلسه بیان داشتند که: به نظر من باید سازمانی مانند سازمان غذا و دارو وجود داشته‌باشد متشکل از متخصصینی از جامعه شناس و روانشناس تا کارشناس دینی و غیره که بر نرم افزارهای جدیدی که ساخته می شود نظارت کنندو با بررسی فرم و ساختار یک نرم افزار ممنوعیت و فیلتر آن یا اجازه انتشار آن را بررسی کنند چرا که فناوری و سیستم خود تاثیرگذار و فرهنگ ساز هستند، اما در حال حاضر برخوردی معکوس در کشور اتفاق می‌افتد، یعنی یک نرم‌افزار ابتدا همه گیر می‌شود، فرهنگ و سبک زندگی خود را ایجاد می‌کند بعد سازمان های نظارتی برای آن تصمیم می‌گیرند، نتیجه این نگاه می‌شود شرایطی که هم‌اکنون در فضای مجازی کشور شاهد آن هستیم.

فیلم کامل این جلس (محفل سیزدهم هم افزایی فعالان فضای مجازی پاک)

جلسه قبل مهافمپ: با حضور مهندس خواهانی از بنیان گذاران پلتفرم اسکای روم