دسترسی ها

دهه فجر و ناکامی های فضای مجازی

محمدحسین سیاح طاهری

#دهه_فجر هر سال، زمانی برای سنجش مسیر رفته و راه باقیمانده برای انقلابی است که بیش از چهل سال پیش آغاز شده است؛ مسئولان کشور در این ایام آمارهایی از دستاوردهای ـ عمدتاً مادی ـ انقلاب اسلامی می‌دهند که این قدر ساخته‌ایم و این قدر تغییر کرده و این مقدار پیشرفت کرده‌ایم. اما اوضاع فضای مجازی ما در این بین چگونه است؟ در زیرساخت ها چقدر توانسته‌ایم #استقلال داشته باشیم و در بخش خدمات چه میزان #آزادی از استعمار خارجی غربی و استثمار داخلی پیدا کرده‌ایم و در بخش محتوا «#جمهوری_اسلامی چه وضعیتی دارد؟

از نظر بسیار کسانی که اخبار و مسائل فضای مجازی را دنبال می‌کنند، اوضاع عمومی ما در فضای مجازی چندان خوب نیست و ما هنوز نتوانسته ایم سه شعار اساسی انقلاب اسلامی را در عرصه فضای مجازی محقق کنیم؛ وقتی دشمن می‌تواند به زیرساخت‌های حیاتی ما #حمله_سایبری کند و ما هنوز امکان حفاظت کامل از تأسیسات، داده‌ها و برقراری امنیت در شبکه را نداریم، یعنی اوضاع ما مناسب نیست. هنگامی که سکوها و پلتفرم‌های خارجی، عکس و مرام شهید سلیمانی را بی هیچ دلیلی پاک می کنند، وقتی به راحتی از کلان‌داده‌های کاربران ما سوءاستفاده می‌کنند و ما حتی از کلاهبرداری و جرایم علیه شهروندان خودمان که توسط دزدان مجازی انجام می‌شود، نمی توانیم ممانعت کافی کنیم. وقتی حساب کاربری و اکانت مسئولان ما را مسدود می‌کنند و ما به جای مقابله به مثل می گوییم اگر اینها نبودند، سامانه شاد هم نبود! (در حالی که همین آموزش مجازی در بستر #پهن_باند #شبکه_ملی_اطلاعات می‌توانست فراهم باشد) و متاسفانه آنگاه که کسب و کارها حریصانه مردم را به استفاده از اینستاگرام فرا می‌خوانند و آن زمان که فرهنگ و سبک زندگی غربی روح و قلب نوجوانان و جوانان ما را در سرگرمی‌ها و بازی‌های بی‌فایده نشانه رفته و به دنبال گرفتن هویت اسلامی و ایرانی آنهاست، ارزیابی همه دغدغه‌مندان از شرایط تلخ‌ و ناامیدکننده خواهد بود.

این مباحث و بسیاری مشکلات دیگر ناگفته، این سوالات را در ذهن همه دلسوزان ایجاد خواهد کرد که چرا وضع کنونی ما چنین است؟ چرا هیچ راه مفری نداریم؟ انگار آب در هاون می کوبیم. چرا کسی به فکر نیست و برای چه کسی گریبان پاره می کنیم؟

در #بیانیه_گام_دوم انقلاب ـ که بازخوانی اش در این ایام شاید واجب است ـ عبارت جالبی است که بسیار به در تحلیل وضعیت کنونی فضای مجازی ما بدرد می‌خورد:« انقلاب اسلامی و نظام برخاسته از آن، از نقطه‌ صفر آغاز شد؛ همه‌چیز علیه ما بود»[۱] جالب است دیگر. ما در قبل از انقلاب و در دوران نهضت هم عِده و عُده چندانی نداشتیم. « آن روز که جهان میان شرق و غرب مادّی تقسیم شده بود و کسی گمان یک نهضت بزرگ دینی را نمیبُرد» یعنی ما در عرصه فضای حضوری هم همراهی نداشتیم؛ نه دولت مستقر ما با همراه بود نه دشمنان خارجی مجال نفس کشیدن را به ما می‌دادند. بسیاری دولت‌های غربی «تلاش گسترده و گونه‌گون برای خفه کردن» این انقلاب کردند. اما ما ذره ذره رنج کشیدیم، تا به موفقیت رسیدیم. ما بدون هیچ کمکی و تنها با اتکال به خداوند و پشتوانه حضور در صحنه مردم و جوانان توانستیم بر موانع فائق بیاییم. «انقلاب اسلامی ایران، با قدرت و شکوه پا به میدان نهاد؛ چهارچوب‌ها را شکست؛ کهنگی کلیشه‌ها را به رخ دنیا کشید؛ دین و دنیا را در کنار هم مطرح کرد و آغاز عصر جدیدی را اعلام نمود».

شاید چراغ راهنمای ما در این دنیای ظلمانی مجازی همین جمله ساده باشد که ما آن روز توانستیم، لذا اکنون هم می توانیم! «انقلاب ملّت ایران، جهان دوقطبی آن روز را به جهان سه‌قطبی تبدیل کرد» بنابراین ما هم می توانیم به جای اینترنت استعماری و فاسد امریکایی، اینترنت دیگری داشته باشیم که استقلال، آزادی و جمهوری اسلامی ما را تامین نماید.

البته این تلاش برای تحقق فضای مجازی تراز انقلاب اسلامی و با وضعیتی که هم اکنون به آن سردرگریبانیم، یک تفاوت با عرصه حضوری و غیرمجازی طی‌شده در چهل سال گذشته دارد و آن این است که در گام اول انقلاب «هیچ تجربه‌ی پیشینی و راه طی‌شده‌ای در برابر ما وجود نداشت» اما هم‌اکنون این تجربه در عرصه‌های دیگر نظامی، فضایی، پزشکی و… در پیش چشم ما قرار دارد.

طی کردن این راه البته جزئیات و دقایق بیشتری نیاز دارد که برخی از آنها در بیانیه گام دوم ترسیم شده است، اما مهمترین آنها «#مدیریت‌_جهادی الهام‌گرفته از ایمان اسلامی و اعتقاد به اصل #ما_میتوانیم است». به شرطی که ناامید نشویم و نگاه خوشبینانه به آینده داشته باشیم که «بدون این کلید اساسیِ همه‌ قفل‌ها، هیچ گامی نمی‌توان برداشت». ولا تهنوا و لاتحزنوا و انتم الأعلون ان کنتم مؤمنین^[۲]

آن روز که جهان میان شرق و غرب مادّی تقسیم شده بود و کسی گمان یک نهضت بزرگ دینی را نمیبُرد، انقلاب اسلامی ایران، با قدرت و شکوه پا به میدان نهاد؛ چهارچوب‌ها را شکست؛ کهنگی کلیشه‌ها را به رخ دنیا کشید؛ دین و دنیا را در کنار هم مطرح کرد و آغاز عصر جدیدی را اعلام نمود.

جمهوری اسلامی، متحجّر و در برابر پدیده‌ها و موقعیّتهای نو به نو، فاقد احساس و ادراک نیست، امّا به اصول خود بشدّت پایبند و به مرزبندی‌های خود با رقیبان و دشمنان بشدّت حسّاس است.

انقلاب اسلامی و نظام برخاسته از آن، از نقطه‌ی صفر آغاز شد؛ اوّلاً: همه‌چیز علیه ما بود، چه رژیم فاسد طاغوت که علاوه ‌بر وابستگی و فساد و استبداد و کودتایی بودن، اوّلین رژیم سلطنتی در ایران بود که به دست بیگانه -و نه به زور شمشیر خود- بر سرِ کار آمده بود، و چه دولت آمریکا و برخی دیگر از دولتهای غربی، و چه وضع بشدّت نابسامان داخلی و عقب‌افتادگی شرم‌آور در علم و فنّاوری و سیاست و معنویّت و هر فضیلت دیگر.

ثانیاً: هیچ تجربه‌ی پیشینی و راه طی‌شده‌ای در برابر ما وجود نداشت. بدیهی است که قیامهای مارکسیستی و امثال آن نمیتوانست برای انقلابی که از متن ایمان و معرفت اسلامی پدید آمده است، الگو محسوب شود. انقلابیون اسلامی بدون سرمشق و تجربه آغاز کردند و ترکیب جمهوریّت و اسلامیّت و ابزارهای تشکیل و پیشرفت آن، جز با هدایت الهی و قلب نورانی و اندیشه‌ی بزرگ امام خمینی، به دست نیامد. و این نخستین درخشش انقلاب بود.

پس آ‌نگاه انقلاب ملّت ایران، جهان دوقطبی آن روز را به جهان سه‌قطبی تبدیل کرد و سپس با سقوط و حذف شوروی و اقمارش و پدید آمدن قطبهای جدید قدرت، تقابل دوگانه‌ی جدید «اسلام و استکبار» پدیده‌ی برجسته‌ی جهان معاصر و کانون توجّه جهانیان شد.

با خطوط اصلی خود هرگز بی‌مبالاتی نمیکند و برایش مهم است که چرا بماند و چگونه بماند. بی‌شک فاصله‌ی میان بایدها و واقعیّتها، همواره وجدانهای آرمان‌خواه را عذاب داده و میدهد، امّا این، فاصله‌ای طی‌شدنی است و در چهل سال گذشته در مواردی بارها طی شده است و بی‌شک در آینده، با حضور نسل جوان مؤمن و دانا و پُرانگیزه، با قدرت بیشتر طی خواهد شد.

مدیریّتهای جهادی الهام‌گرفته از ایمان اسلامی و اعتقاد به اصل «ما میتوانیم» که امام بزرگوار به همه‌ی ما آموخت، ایران را به عزّت و پیشرفت در همه‌ی عرصه‌ها رسانید.

امّا پیش از همه‌چیز، نخستین توصیه‌ی من امید و نگاه خوش‌بینانه به آینده است. بدون این کلید اساسیِ همه‌ی قفلها، هیچ گامی نمیتوان برداشت. آنچه میگویم یک امید صادق و متّکی به واقعیّتهای عینی است. اینجانب همواره از امید کاذب و فریبنده‌ دوری جسته‌ام، امّا خود و همه را از نومیدی بیجا و ترس کاذب نیز برحذر داشته‌‌ام و برحذر میدارم.

[۱] همه موارد در پرانتز از بیانیه گام دوم رهبر انقلاب استخراج شده است.

[۲] سوره آل عمران، آیه ۱۳۹