وقتی از ضرورت وجود شبکه ملی اطلاعات و خدماتی که برای مردم ایجاد خواهد کرد صحبت می‌شود، برخی آن را حصارکشی و نسخه‌ای ویژه ایران می‌خوانند. آیا واقعا کشورهای پیشرفته‌ از جمله ژاپن، آلمان، کره جنوبی، استرالیا، انگلستان و روسیه هم شبکه ملی دارند؟

وقتی از ضرورت وجود شبکه ملی اطلاعات و خدماتی که برای شهروندان ایجاد خواهد کرد، صحبت می کنیم؛ در ابتدای امر دیدگاه جایگزینی محصولات و خدمات حوزه فناوری اطلاعات بومی با نمونه خارجی برای کاهش با به حداقل رساندن سطح وابستگی به این محصولات در کشور، به بستن درب کشور روی محصولات خارجی تلقی می شود.

سپس برخی فورا با فرافکنی، شبکه ملی که قرار است با تهدیدات مقابله کند را با محدودسازی هم معنی می کنند و مخافت خود را با آن اعلام می کنند. آنها فکر می کنند که شبکه ملی اطلاعات، نسخه ای نوشته شده برای ایران است اما جالب اینجاست که بسیاری از کشورهای جهان اولی و پیشتاز در عرصه دیجیتال شبکه ملی دارند.

جالب تر اینکه، اولین بار زیرساخت ملی اطلاعات در سال ۱۹۹۱ در ایالت متحده آمریکا مطرح شد و هدف از این طرح استمرار رهبری ایالات متحده در پردازش با کیفیت بالا بوده است. پس از آن کشورهای کره جنوبی، چین و انگلستان شبکه ملی اطلاعات را راه اندازی کردند و پس از افشاگری در زمینه جاسوسی سازمان های اطلاعاتی آمریکا و انگلیس از اطلاعات صنعتی و نقض حریم خصوصی شهروندان، سایر کشورها مانند برزیل و آلمان را بر آن داشت تا تدابیری را برای کنترل داده های شهروندان خود داشته باشند.

از این رو در این گزارش به بحث شبکه ملی اطلاعات در کشورهای پیشرفته و اقدامات صورت گرفته درباره آن خواهیم پرداخت.

*ژاپن

با ظهور خدمات تجاری در اوایل دهه ۱۹۹۰ اینترنت نه تنها در بین کسب و کارها محبوب شد بلکه در میان خانواده های معمولی در کشور ژاپن نیز یافت شد. برای در اختیار گذاشتن منابع اینترنتی به صورت سریع و دقیق و همچنین ایجاد سازمان های مناسب در این راستا به مدیریت نیاز بود.

شبکه ملی اطلاعات در ژاپن با نام شبکه ملی اینترنت ژاپن یا JNIC مخفف Japan Network Information Center در سال ۱۹۹۱ آغاز شد و سپس در سال ۱۹۹۳ سازمان خود را سازماندهی کرد و از آن به بعد همواره فعالیت های خود را در راستای حمایت از زیرساخت های اینترنت انجام داد.

شبکه ملی اینترنت ژاپن، مسئول مدیریت قرارداد اینترنت و شماره گذاری در ژاپن است. در سال ۲۰۰۰ میلادی دولت ژاپن تصمیم به ایجاد جامعه ای برمبنای شبکه ارتباط از راه دور بسیار قوی گرفت و عدم وجود بستر مناسب برای آن منجر به تصمیم دولت در گسترش شبکه پهنای باند شد.

با ترویج سیاست های مبتنی بر همکاری و رقابت، به گسترش بخش های زیربنایی و اصلی همچون خدمات شبکه پهنای باند بی سیم و خدمات شبکه پهنای باند ماهواره که بنیادی ترین بخش در زمینه بالا بردن قابلیت دسترسی به مناطق دورافتاده و روستایی است، نائل شد. محیط پهنای باند کشور ژاپن دارای بازاری با سوددهی زیاد و تحت نظارت دولت بوده است.

ساکنین کشور ژاپن از در اختیار داشتن سریع ترین خدمت پهنای باند جهان و در عین حال با صرف کمترین هزینه بر روی آن بسیار راضی هستند.

دولت ژاپن به شدت پیگیر پروژه های مربوط به شبکه ملی و فناوری اطلاعات و ارتباطات بوده است. به طوریکه در پایان سال ششم از اولین دهه، شش پروژه در راستای شبکه ملی را به انجام رسانیده است.

در ژانویه سال ۲۰۰۱ میلادی، دولت ژاپن سند پیش نویسی تحت عنوان   «راهبرد ژاپن الکترونیکی» که یک راهبرد ملی توسعه یافته را از طریق تلاش های همکاری بین بخش های دولتی و خصوصی بوده است را ارائه کرد. هدف ژاپن کسب عنوان یکی از پیشرفته ترین کشورهای جهان در زمینه «فناوری اطلاعات و ارتباطات» و راه اندازی شبکه ملی بوده است. نتیجه عملکرد فوق به صورت در اختیار داشتن سریع ترین و ارزان ترین محیط پهنای باند جهان محقق شد.

در ماه جولای همان سال دولت الکترونیکی کشور ژاپن بر آن شد تا به ترویج و بسط راهبرد پروژه «ژاپن الکترونیکی دو» بپردازد که یکی از برجسته ترین روش های فناوری اطلاعات و ارتباطات در جهان مطرح بوده و دربرگیرنده هفت حوزه عمده تحت عنوان خدمات مراقبت های پزشکی، مواد غذایی، زندگی روزمره، خدمات اداری و کلیه خدمات مربوط به بخش فناوری اطلاعات و ارتباطات بوده که شبکه ملی را بر همان اساس به وجود آورده است.

در ماه مارس همان سال با همکاری و مشارکت دانشگاه صنعتی کشور ژاپن و سایر کشورهای آسیایی موفق به طرح برنامه ای جهت استقرار و گسترش پهنای باند کشورهای آسیایی شدند. اجرایی شدن برنامه های مذکور در آسیا می تواند نقش بسیار مهمی را در راستای تحقق بخشیدن به اهداف اجلاس سران کشورهای آسیایی بازی کند.

*آلمان

سیاست های کلی دولت فدرال آلمان از زمان های دور به مقوله توسعه جامعه اطلاعاتی در آلمان به عنوان یکی از مهمترین وظایف نگریسته است. در فوریه ۱۹۹۶ کابینه آلمان اقدام به تصویب طرحی تحت عنوان «Info ۲۰۰۰» کرد. کانون توجه طرح مذکور موضوعاتی نظیر: توسعه بازار ارتباطات از راه دور، برقراری چارچوب مشترک ملی و قانونی، وضع مقررات حراست از اطلاعات شخصی در حوزه ارتباطات از راه دور و اقدام و حمایت استفاده از امضاهای دیجیتالی در معاملات تجاری بود.

در ژوئن سال ۲۰۰۶ طرح فعالیتی تحت عنوان Deutschland-Online توسط دولت فدرال و ایالت ها و دولت های محلی برای داشتن حکومت مدرن و مدیریت کارآمد تصویب شد که در آن استفاده از فناوری اطلاعات و اینترنت نقش مهمی داشتند. هدف اصلی این طرح ایجاد دولت الکترونیک یکپارچه در سراسر آلمان بوده است.

استراتژی مهم این طرح در حکومت فدرال شامل دو بخش اصلی است. بخش اول گرایش دادن ایالت ها به سمت مدلی که در آن ایالت های دیگر و سایر بخش های کشور نیز بهره مند باشند و بخش دوم ارائه سرویس های بلادرنگ و همگون در میان همه مدیریت های محلی است.

این طرح از تعدادی پروژه تشکیل شده است که یکی از آنها به ایجاد زیرساخت موردنیاز می پردازد. این پروژه « Deutschland-Online Infrastructure یا » DOI است که یک زیرساخت ارتباطی امن و مبتنی بر فناوری اطلاعات، در سطح محلی، منطقه ای و مرکزی برای مدیریت سرویس ها، پروژه های حرفه ای آتی و همچنین ارتباط با اروپا ایجاد می کند. استانداردهای تبادل داده همگون در بخش دیگری از این فعالیت با نام Koopa ADV تعیین شده و فرمت خاص آن در کنفرانس های مربوط توسط دولت مشخص شد.

*کره جنوبی

کره جنوبی از نظر آمادگی الکترونیک و پهنای باند رتبه نخست را در دنیا داراست. به عبارتی، ۸۰ درصد پهنای باند در این کشور به گردش اطلاعات داخلی اختصاص یافته است.

چشم انداز کره جنوبی برای توسعه شبکه ملی، تبدیل شدن به کشوری پیشرو در مدیریت دانش، مدیریت اینترنت سالم و ایمن برای کاربران خود، حرکت به سوی جامعه دانش محور و اطلاعاتی با به کارگیری دولت الکترونیکی و در نهایت زندگی متصل است.

این کشور که درحال حاضر یکی از فعال ترین و شناخته شده ترین کشورهای جهان در زمینه شبکه ملی اینترنت است، صنعت اینترنت آینده را نیز تصویر کرده و به دنبال تحقق آن است. در چشم انداز اینترنت آینده کره جنوبی، زیرساختی، با اتکاء به فناوری داده عظیم در همگرایی با اینترنت اشیاء و از طریق فناوری ابری به صورت ارزان تحقق می یابد که تسهیل کننده هر ایده دانایی محور یا دانش بنیان است.

کره جنوبی تا سال ۲۰۱۵ بازار داخلی خود را با نرخی در حدود ۱.۵ برابر نرخ جهانی، از فناوری اینترنت اشیاء و محاسبات ابری و برابر با نرخ جهانی اما با سقف نهایی دو برابری از فناوری داده عظیم توسعه داده است.

بنابراین در این کشور، قطعاً توسعه سرویس های فراتر از خدمات دولت الکترونیک برنامه ریزی شده است که نه تنها شهر الکترونیک بلکه زندگی الکترونیک و متصل را برای همه شهروندان در حالت مستقر و متحرک و در همه زمانها، هدف گیری کرده است. اهداف تعیین شده برای بازار و اقتصاد خلاق و دانش بنیان بر مبنای صنعت اینترنت آینده، نشان دهنده جدیت در تحقق آن است. دسترسی مشترکین در کره جنوبی در حال حاضر و آینده به صورت مختصر دارای ابعاد زیر است: در حوزه دسترسی ثابت، شبکه BcN یا شبکه خدمات همگرای پهن باند، توسط دولت کره پس از شش سال در ۲۰۱۰ تکمیل شد و امروزه با ۱۵ میلیون مشترک با دسترسی بالای ۵۰ مگابیت در ثانیه، ۲۰ درصد از هدف اولیه جلوتر است.

شبکه ای که دسترسی بر فیبر نوری به اینترنت با سرعت ۵۰ تا ۱۰۰ مگابیت در ثانیه را در همه شهرهای کوچک، بزرگ و حتی اغلب روستاها ایجاد کرده است. این در حالی است که اکنون پروژه دیگری به نام Giga Internet در حال اجراست که ۱۰ برابر سرعت در دسترسی را نسبت به BcN ارائه می کند که تا ۲۰۱۷ باید پوشش ۹۰ درصدی ایجاد کند.

در حوزه دسترسی بیسیم، ایجاد ۴۰۰ هزار نقطه دسترسی، توسط سه اپراتور نسل چهارم، در دستور کار بوده است. برای کاهش تداخل، دولت این سه اپراتور را موظف به نصب ۴ هزار نقطه دسترسی مشترک در نقاط پر ترافیک شهری تا پایان ۲۰۱۳ کرده بود.

*استرالیا

در چشم انداز مخابراتی استرالیا شبکه ملی پهن باند پروژه ای ملی تعریف شده تا نیازهای آینده کشور را برآورده سازد.

اهداف مد نظر از اجرای شبکه ملی پهن باند استرالیا در لایه دسترسی عبارتند از:

ارائه سرعت صد مگابیت بر ثانیه برای شهرهای با جمعیت هزار نفر به بالا. این سرعت صد برابر سرعت فعلی است.

ارائه سرعت دوازده مگابیت در نواحی دوردست توسط بهره گیری از فناوری شبکه بیسیم و ماهواره.

اتصال شهرها، مراکز مهم و حومه شهرها توسط فیبرنوری.

ارائه اولین شبکه ملی پهن باند استرالیا شامل پوشش ۹۳% در استرالیا برای ارائه سرعت ۱۰۰ مگابیت بر ثانیه در آغاز کار و ارتقاء آن تا ۱ گیگا بیت بر ثانیه تا سال ۲۰۱۲ با امکان ارتقاء در آینده و ۷% باقیمانده از طریق شبکه بیسیم و ماهواره با سرعت کمتر ۱۲ مگابیت بر ثانیه.

مدل مفهومی شبکه استرالیا به شکل ذیل است:


تصویر مدل شبکه ملی اطلاعات در استرالیا را نشان می دهد

*انگلستان

مدل مفهومی شبکه ملی انگلستان مطابق شکل ذیل است:

*روسیه

کشور روسیه نیز ۲ سال پیش امکان استقلال خود از سرورهای خارجی خدمت دهنده به داخل روسیه را اعلام کرد.

در این راستا لایحه های لازم را تهیه و به مجلس اراده داده است. علاوه بر اقدام پوتین مبنی بر امضاء قانون امکان قطع ارتباط روسیه از اینترنت، اظهار نظرات افرادی از جمله وزیر وقت توسعه دیجیتال، مخابرات و رسانه جمعی روسیه و دمیتری مدودف نخست وزیر وقت روسیه در کنفرانس ICC ۲۰۱۹ بسیار حائز اهمیت بوده است.

وزیر وقت توسعه دیجیتال، مخابرات و رسانه جمعی روسیه در کنفرانس ICC ۲۰۱۹ اعلام کرد که محور اصلی چالش های امروز در فضای سایبر انحصار طلبی است و تلاشی برای قرار دادن تمام تعاملات دنیا در یک موتور جستجو و شبکه اجتماعی در جریان است.

وی همچنین اعلام کرد که روسیه تلاش خود را در جایگزینی محصولات و خدمات حوزه فناوری اطلاعات قرار داده تا سطح وابستگی به این محصولات در کشور را به حداقل می رساند؛ اما نه به این معنی که درب کشور را بر روی محصولات خارجی ببندیم، بلکه سعی داریم بر تهدیدات اشراف و با آن ها مقابله کنیم.

دمیتری مدودف نخست وزیر وقت روسیه هم با تأکید بر نقش محوری دولت در سازمان بخشیدن به فضای سایبر، تصمیم بر ایجاد و تدوین قواعد ناظر بر حفاظت از حوزه های صنعتی و مالی دیجیتالی از تهدیدات سایبری را اعلام کرد.

وی ارتقاء حوزه نرم افزاری ملی موازی با اقدام فوق و تدوین سازوکاری برای تهیه نرم افزارهای ملی و افزایش سهم آن در بازار را از برنامه های جدید دانست و  تاکید کرد که دولت به تنهایی نمی تواند بر تهدیدات و چالش های منتج از فضای سایبر فائق آید و بنابراین مشارکت بخش خصوصی لازم است.

  • منبع خبر : خبرگزاری فارس