وقتی فرزندان بیش از حد با اینترنت و فضای مجازی سرگرم می‌شوند، موجب می‌شود به فضا‌هایی ورود پیدا کنند که مناسب سنین آن‌ها نباشد و می‌تواند بر آینده و طرز فکر آن‌ها تأثیر بگذارد، این موضوع تربیت فرزند را پس از مدتی برای خانواده‌ها دچار مشکل می‌کند.

فاطمه گلزار دبیر سیاسی انجمن اسلامی دانشجویان مستقل دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه علامه طباطبائی(ره) طی یادداشتی نوشت: آموزش مجازی شیوه‌ نوین و غیر‌‌قابل پیش‌بینی شده‌ای بود که طی یکسال گذشته مورد توجه قرار گرفته است. آموزش مجازی باتمام معایبی که دارد اما تنها روش برای ادامه‌ تحصیل و فعالیت‌های مختلف است. این شیوه آموزش، درکنار معایبی که در روند تحصیل دارد، مزیت‌هایی را هم داراست. از نمونه‌های آن می‌توان به در دسترس بودن و فراگیری دروس در هر مکان و زمان، صرفه‌جویی در زمان رفت‌آمد به مکان تحصیل، حفظ سلامتی افراد و آرامش خاطر خانواد‌ه‌ها اشاره کرد.

دوری بدون دوستی

در این شرایط خانواده‌ها نقش پررنگ‌تری را ایفا می‌کنند چرا که فرزندان‌شان زمان بیشتری را در خانه سپری می‌کنند و با دوستان و همکلاسی‌های خود ارتباط کمتری دارند. این مورد می‌تواند آسیب‌های زیادی به آن‌ها واردکند زیرا‌‌‌ که از محبت‌های عاطفی و علاقه‌مندی و دلخوشی‌های زندگی دور هستند. در نتیجه خانواده‌ها باید انگیزه لازم را برای فرزندان ایجاد کنند تا روحیه فرزندان درگیر این مسائل نشود و کمتر دچار یأس و ناامیدی شوند.

دوران آموزش‌های حضوری بین معلم و شاگرد علاوه بر تدریس و آموزش، رابطه محبت‌آمیزی شکل می‌گرفت اما امروزه دانش‌آموزان کمتر از محبت معلمانه برخوردار می‌شوند. محبت و علاقه‌ای که بین شاگرد و معلم به وجود می‌آمد موجب آن می‌شد که دانش‌آموزان، انگیزه و علاقه بیشتری به درس و مدرسه پیداکنند که در شرایط کنونی ایجاد چنین محبتی کمتر امکان‌پذیر است. باتوجه به بروز چنین مشکلاتی خانواده‌ها باید توجه بیشتری به احساسات و عواطف فرزندان خود نشان دهند و معلمان نیز فقط از طریق درس با دانش‌آموزان در ارتباط نباشند و زمانی را به فعالیت‌های خارج از درس نیز اختصاص دهند.

مدارس می‌توانند زمانی را به برگزاری مراسم‌های مذهبی و مناسبت‌های روز اختصاص دهند. به طور مثال از جشن‌های مجازی و برگزاری مسابقه استفاده کرد و ساعاتی لذت‌بخش را برای دانش‌آموزان به وجود‌آورد.

فضایی بدون مرز در اختیار دانش‌آموزان

از جمله مشکلاتی که امروزه خانواده‌ها با آن مواجه هستند، فضای باز و بدون مرز مجازی هست که نیاز به توجه بیشتر والدین به فعالیت‌های فرزندان‌شان در فضای مجازی، دارد. اینترنت برپایه ارزش‌های غربی است و با ورود آن به کشورهای دیگر موجب ورود ارزش‌های جدید می‌شود.

وقتی فرزندان بیش از حد با اینترنت و فضای مجازی سرگرم می‌شوند، موجب می‌شود به فضا‌هایی ورود پیدا کنند که مناسب سنین آن‌ها نباشد و می‌تواند بر آینده و طرز فکر آن‌ها تأثیر بگذارد. این موضوع تربیت فرزند را پس از مدتی برای خانواده‌ها دچار مشکل می‌کند و باید تربیت صحیح از جانب خانواده انجام گیرد، تربیتی که خود فرزند حد و زمان استفاده از کامپیوتر، تبلت و… را بداند و متوجه آن بشود که استفاده بیش از حد موجب یادگیری منفی او می‌شود.

همچنین استفاده بیش از حد از محتوای غیر آموزشی اینترنت در ارزش‌های فرزند تأثیر می گذارد؛ خانواده‌ها باید تمام جنبه‌های استفاده از اینترنت را در نظر داشته باشند تا تربیت و آموزش فرزندشان به خطر نیافتد. علاوه بر آن پس از دوران کرونا و کنار گذاشتن وسایل ارتباطی شرایط را برای فرزندان سخت‌تر می‌کند چرا که مدت زمان زیادی را با این شیوه و وسایل گذرانده‌اند و کنار ‌گذاشتن آن‌ها برایشان دشوار است.

راه‌حلی که برای رفع این مشکل و مشکلات دیگر جامعه وجود دارد، ایجاد یک زیر ساخت امن و مستقل به نام شبکه ملی اطلاعات است. این شبکه با نام‌های دیگری مانند اینترنت ملی، اینترانت ملی ایران و شبکه ملی اینترنت نیز شناخته می‌شود. این شبکه به صورتی است که درخواست‌‌های دسترسی داخلی و اخذ اطلاعاتی که در مراکز داده داخلی نگهداری می‌شوند، به هیچ ‌وجه از طریق خارج کشور مسیریابی نمی‌شود و امکان ایجاد شبکه‌های اینترانت، خصوصی و امن داخلی در آن فراهم  می‌شود.

موضوع شبکه‌ ملی اطلاعات که از جانب رهبر انقلاب اسلامی از سال ۱۳۹۰ مطرح شده است اما بحثی که در این رابطه وجود دارد، برای ایجاد و به کار‌اندازی این شبکه، اهتمام لازم به خرج داده نمی‌شود. این طرح به دلایل مختلف از جمله فراگیری ویروس منحوس کرونا کمتر به آن پرداخته شده اما مقام معظم رهبری همچنان در ایجاد شبکه ملی اطلاعات تأکید دارند و آن را موجب استقلال کشور می‌دانند‌. با این اقدام باعث می‌شود تا مدیریت دولت بر فضای‌مجازی هوشمندانه‌تر شده، همچنین در این برهه که دانش‌آموزان به شدت درگیر این فضا هستند؛ امنیت روانی آن‌ها و خانواده‌هایشان تأمین شود.

راحت اما تمام شدنی

آموزش‌های غیر حضوری، کار را برای معلمان هم دشوار کرده است. از نمونه‌هایی که می‌توان به آن اشاره کرد راحتی بیش از حد دانش‌آموزان است زیرا که معلمان اشراف کمتری به شاگردان خود دارند و سختگیری‌های لازم، دیگر امکان‌پذیر نیست. به همین سبب معلمان سخت‌گیری‌های کمتری می‌توانند در این دوران داشته باشند که این مورد تا حدودی آموزش و تحصیل خیلی از دانش‌آموزانی که تمایل زیادی به درس ندارند را دچار مشکل می‌کند.

این شیوه آموزش با وجود سختگیری‌های کمتر، در دوران پسا کرونا مشکلاتش بروز می‌کند و امکان دارد برخی از دانش‌آموزان با افت تحصیلی مواجه شوند یا دیگر تمایلی به کلاس درس حضوری نشان ندهند. پس باید مدام برای آنها یادآوری کرد که این دوران موقتی است و زمانی به پایان می‌رسد تا در آینده پذیرش این موضوع برایشان راحت‌تر باشد.

از پرجمعیتی تا بی امکاناتی

لازم به ذکر است در برخی از خانواده‌ها فضای مناسب برای آموزش مجازی وجود ندارد. برخی خانواده‌ها به دلیل سطح درآمد پایین یا متوسط از تهیه کردن تجهیزات آموزشی عاجزند، در این صورت فرصت تحصیل برای آن فرزندان از بین می‌رود و دچادر دلسردی می شوند. خانواده‌های دیگری هم در سطح جامعه وجود دارند که هم در تجهیز امکانات آموزشی محروم‌اند و همچنین با تعداد زیاد فرزندان مواجه‌اند و محیط مناسبی در منزل برای فراگیری درس ندارند. تحقیقات انجام شده در این حوزه نشان می‌دهد حدود ۵/۳ میلیون دانش‌آموز فاقد ابزار هوشمند هستند و به اینترنت دسترسی ندارند.

این روش از آموزش در کشور بسیار جدید بوده و آگاهی کافی از آن وجود ندارد، همچنین تجهیزات این روش هنوز مطلوب نیست و ضعف‌هایی را دارا است که در روند آموزش اختلال وارد می‌کند. این اختلال‌ها، انرژی و انگیزه را هم از معلمان و هم از دانش‌آموزان می‌گیرد و باعث دلسردی از تحصیل می‌شود.

معلمان باید همواره توانایی خود را در آموزش مجازی افزایش دهند و با طرح ایده‌های جدید باعث افزایش انگیزه‌ی دانش‌آموزان باشند. همچنین در کنار آموزش زمانی را صرف گفت‌‌و‌گو با دانش‌آموزان و ارتباط آنان با دوستان‌شان اختصاص دهند. برای استفاده همه دانش‌آموزان از آموزش مجازی باید هزینه‌های این نوع آموزش را پایین بیاورند تا برای همگان قابل استفاده باشد و دانش‌آموزی به دلیل دراختیار نداشتن تجهیزات مورد نیاز از درس عقب نماند.

با وجود تمام مشکلاتی که آموزش مجازی و ارتباط فرزندان با اینترنت وجود دارد اما امروزه تنها راه آموزش باید به این صورت باشد، پس می‌توان برای این موانع و مشکلات راه‌حل‌ها و راهکار‌هایی را در نظرگرفت تا همه‌ی دانش‌آموزان از امکانات درسی و آموزشی بهره‌مند شوند.

هچنین باید تلاش کرد فضای مجازی تأثیر نامطلوبی بر شخصیت و نوع نگرش آنها ایجاد نکند و دانش آموزان علاقه و اشتیاق‌شان را نسبت به محیط مدرسه و درس، ارتباط با معلمان و دوستان را از دست ندهند زیراکه این دوران زمان کوتاهی نیست و پایان آن نامشخص است. پس باید تمام تلاش خود را به کار بگیریم تا در روند تحصیل و تربیت دانش‌آموزان مشکلی به وجود نیاید. راهکار‌های گفته‌شده، بخشی از مواردی بود که مسئولین امر می‌توانند پیگیری کنند.

با توجه به اینکه آینده دانش‌آموزان برای کشور بسیار مهم است، باید اهتمام بیشتری برای انجام این اقدامات داشت و دستگاه‌های دولتی برنامه جامع و راهبردی برای این موضوع داشته باشند.

  • منبع خبر : خبرگزاری فارس